بررسی میزان کارآمدی رویکرد‌‌های زیرمجموعة انگارة بهینگی: تحلیلی مقابله‌ای – رده‌شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد قم

چکیده

هدف مقاله حاضر، ارزیابی کارآمدی پنج رویکرد زیرمجموعة انگارة بهینگی شامل «انطباق ممیزه­ای»، «پیوند ممیزه­ای به همراه گسترش»، «مطابقة مکانی»، «تئوری گسترش» و «مطابقه با تناظر» در تحلیل پدیدة هماهنگی ممیزة گردی درگونه­های ترکی رزن و تبریز و همچنین بررسی تفاوت طبقة زبانی در صورت وجود تنوع رده­شناختی و در نهایت بررسی میزان کارآمدی هر یک از رویکرد­ها در صورت وجود تفاوت است. نتایج حاکی از آن است که به استثنای رویکرد­های مطابقة مکانی و انطباق ممیزه­ای، سه رویکرد دیگر در تبیین پدیدة هماهنگی ممیزة گردی در گونه‌های مورد بحث بسیار کارآمد است و توانایی تبیین پدیدة  هماهنگی ممیزة گردی در هر سه رویکرد شمول یکسانی دارد. همچنین با وجود قرابت بسیاری که هر دو گونه در حوزه‌های نحوی، صرفی و... دارند، به لحاظ رده‌شناسی متفاوت هستند؛ بدین معنی که هر یک در فرآیند هماهنگی ممیزة گردی در طبقة زبانی مجزای فرضی A , B قرار می‌گیرند که به خوبی می‌توان آن‌ها را در تابلوهای تحلیلی بهینگی اثبات کرد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که علاوه بر دو رویکرد معرفی شده در ساسا (2009)، نظریة گسترش نیز در تبیین هماهنگی ممیزة گردی کاملاً موفق عمل می‌کند؛ این امر مؤید نوآوری پژوهش حاضر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Examining the Effectiveness of the Optimality Theory Approaches:A Typological-comparative Analysis

نویسنده [English]

  • Mohammad Ali Jafari
Faculty Member/ Qom Islamic Azad University
چکیده [English]

The purpose of this paper is to evaluate the effectiveness of five approaches of Optimality theory, including the following subsections "Feature alignment", "Feature linking with span", "Local agreement", "Span theory" and " Agreement-by-correspondence (ABC)" in analyzing the phenomenon of rounding harmony within Iranian (Razan and Tabriz) varieties of Turkish, as well as examining the difference in language class in the presence of a typological variety, and finally evaluating the effectiveness of each approach in the event of differences. The results indicated that with the exception of Local agreement and Feature alignment approaches, the other three approaches were very effective in explaining the phenomenon of rounding harmony between the two varieties under consideration, and the ability to explain the phenomenon of rounding harmony had the same inclusion in all three approaches. Moreover, despite the similarity of both varieties in the fields of syntax, morphology, etc., they were different in terms of typology; it means that each of them was categorized in a separate hypothetical language class A, B; which can be well proved in optimality analytical tableaux. The results indicated that in addition to the two approaches introduced by Sasa (2009), the Span theory was also quite successful in explaining the phenomenon of rounding harmony. This confirmed the innovation of the present study.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Typology
  • Rounding Harmony
  • Optimality
  • Razan Turkish
  • Tabriz Turkish

مراجع

بی­جن­خان، محمود (1394). واج­شناسی نظریة بهینگی. چاپ پنجم. تهران: سمت.
پالیزبان، کرم­اله و فاطمه یوسفی­راد (1394) بررسی معیارهای رده­شناختی گویش کردی ایلام. فصلنامه علمی فرهنگ ایلام، 16 (46 و 47)، صص. 41-54.
جعفری، محمدعلی و مهین­ناز میردهقان (1397) بررسی مقابله‌ای رده‌شناختی همگانی‌های گرینبرگ در گونه‌های ترکی رزن، تبریز و استانبولی. جستار‌های زبانی، 9 (4)، پیاپی 46، صص. 61-88.
جعفری، محمدعلی (1381). بررسی ساختمان فعل در گویش ترکی رزن. پایان‌نامة ارشد، تهران: دانشگاه آزاد تهران مرکز.
جعفری، محمدعلی (1399). تحلیلی بر پدیدة هماهنگی ممیزة گردی به لحاظ رده­شناختی درگونه­های ترکی رزن، تبریز و استانبولی بر پایه نظریة بهینگی. زبان­شناسی گویش­های ایرانی، 5 (2)، صص. 125-160.
جعفری، محمدعلی؛ مهین­ناز میردهقان و  شهرام نقش‌بندی (1398). تحلیلی رده­شناختی بر فرآیند هماهنگی ممیزة گردی در گونه­های ترکی رزن، تبریز و استانبولی. در چارچوب رده­شناسی کرن. پژوهش­های زبان­شناسی تطبیقی، 9 (18)، صص. 253-268.
حیدری مزرعه جهان، عبدالحسین (1381). تجزیه و تحلیل فرآیند­های همگونی زبان ترکی­ آذری بر اساس واج­شناسی خود واحد. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
دبیر‌مقدم، محمد (1383). نظریة بهینگی. متن‌پژوهی ادبی. 8 (20)، صص. 40-52.
دبیر‌مقدم، محمد (1389). زبان­شناسی نظری، پیدایش و تکوین دستور زایشی (ویراست دوم). تهران: سمت.
دبیر مقدم، محمد (1392). رده‌شناسی زبان‌های ایرانی (جلد اول). تهران: سمت.
دین‌محمدی، غلامرضا (1382). رده‌شناسی در چارچوب اصول و پارامترها. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 53 (165)، صص. 169-184.
رضی‌نژاد، سیدمحمد (1392). هماهنگی و ناهماهنگی واکه‌ای در زبان ترکی آذربایجانی. پژوهش‌های زبانی، 4 (2)، صص. 61-80.
صابری‌همدانی، احمد (1375). تاریخ مفصل همدان (جلد اول) تهران: حدیث تهران.
صادقی، وحید و عباس دلاوری، (1399). هماهنگی واکه­ای در ترکی همدان: بررسی میزان اعتبار انگاره‌های بهینگی. زبان‌شناسی گویش‌های ایرانی، 5 (1)، صص. 23-81.
علائی، بهلول (1392). بررسی فرآیند هماهنگی واکه ای در زبان ترکی آذری منطقه مغان از دیدگاه واج شناسی خود واحد. پژوهش‌های زبان‌شناسی، 5 (1)، صص. 31-48.
کرم‌پور، فاطمه؛ محمود بی‌جن‌خان، و زهرا چراغی (1390). تجزیه و تحلیل واج‌شناختی افعال بی­قاعدة زبان فارسی معاصر: رویکرد بهینگی. پژوهش‌های زبانی، 2 (1)، صص. 51-82.
منشی‌زاده، مجتبی و محمدامین ناصح (1386). نگاهی رده‌شناختی به نحو زبان فارسی میانه پهلوی. نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، دوره جدید، (22) (پیاپی19)، صص. 235-257.
میردهقان، مهین­ناز (1386). فرانظریة بهینگی و مدون‏سازی آن در چارچوبی صوری. فصلنامه پازند، 3 (11)، صص. 53-74.
میردهقان، مهین­ناز (1387). حالت­نمایی افتراقی در زبان­های هندی/ اردو، پشتو و بلوچی. در چارچوب بهینگی واژنقشی. تهران: مرکز چاپ و انتشارات.
هادی، اسماعیل (1386). لغت­نامه اتیمولوژیک ترکی-فارسی دیل دنیز (بحرالغه) همراه جدولی از کلمات دخیل ترکی در فارسی و تحلیل ریشه­شناسانه آن. تبریز: اختر.
هادیان، بهرام و بتول علی‌نژاد (1392). مقایسه فرآیند‌های واجی لهجه اصفهانی و زبان فارسی در چارچوب بهینگی. جستار‌های زبانی، 4 (3) (پیاپی 15) صص. 219-235.
Bakovic, E. (2000). Harmony, dominance and control. Ph.D. Dissertation, New Brunswick, New Jersy.
Beckman, J. (1997). Positional faithfulness, positional neutralization, and Shona vowel harmony. Phonology 14 (1), pp. 1-46.
Beckman, J. (1998). Positional faithfulness. Ph.D. Dissertation. Amherst: University of   Massachusetts.
Greenberg, J. H. (1963).  Some universals of  grammar with particular reference to the order of meaningful elements. In Universals of grammer, ed. J. H. Greenberg, pp. 73-113. London: MIT Press.
Ito, J., A. Mester, and J, Padgett (1995). Licensing and  underspecification in Optimality Theory. Linguistic Inquiry, (26), pp. 571-613.
Jensen, J. T. (2004). Principles of generative phonology. Amsterdam: John Benjamins Publishing.
Kager, R. (2004). Optimality theory. New York: Cambridge University Press.
Kaun, A. R. (1995). The typology of rounding harmony: An optimality theoretic approach. Ph.D. Dissertation. Los Angeles: university of California.
Kenstowicz, M. (2008). The phonetics and phonology of Kinande vowel  harmony. Paper presented at the 82nd Annual Meeting of the Linguistic  Society of America. Chicago.
Kie, Z. (2012).  Optimality theory in linguistics. In The handbook of brain theory and neural networks, pp. 819-822.
Kirchner, R. (1993). Turkish vowel harmony and disharmony: An Optimality Theoretic account. Rutger optimality workshop I, (22), pp. 1-20.
McCarthy, J. J. (1997). Sympathy & phonological Opacity. Phonology, 16 (3), pp. 331-339.
McCarthy, J. J. (2003). OT constraints are categorical. Phonology, (20), pp. 75-138.
McCarthy, J. J. (2008). Doing optimality theory: Applying theory to data, UK: Blackwell Publishing.
McCarthy, J. J., & Prince, A. (1995). Faithfulness and reduplicative identity. Linguistics Department Faculty Publication Series, (10).
McCarthy, John J., "Headed spans and autosegmental spreading" (2004). Linguistics Department Faculty Publication Series. 42.
O’Keefe, M. (2007). Transparency in span theory. University of Massachusetts Occasional Papers in Linguistics, (33), pp. 239-258.
Odden, D. (2005). Introducing phonology. New York: Cambridge University Press.
Padgett, J. (1997). Partial class behavior and nasal place assimilation. Suzuki, K & D Elzinga. In Proceedings of the Southwest Optimality Theory Workshop, University of Arizona, Tucson, pp. 1-40.
Prince, A. and P. Smolensky  (2002). Optimality theory. Boulder: Rutgers University & The Johns Hopkins University.
Prince, A., & Smolensky, P. (2004). Optimality Theory: Constraint interaction in generative grammar. John Wiley & Sons.
Ringen, C. and R. Vago (1998). Hungarian vowel harmony in  optimality theory. Phonology (15). pp. 393-416.
Rose, S., & Walker, R. (2004). A typology of consonant agreement as correspondence. Language, pp. 475-531.
Sasa, T. (2001). Yakut vowel harmony: an Optimality Theory account. Turkic Languages, (5), pp. 270-287.
Sasa, T. (2007). A span theoretic account of Kinande dominance and dominance reversal. In 15th Manchester Phonology Meeting. University of Manchester, May, pp. 24-26.
Sasa, T. (2009). Treatments of vowel harmony in Optimality Theory. The University of Iowa.
Schmid, S., Ender, A., Leemann, A., & Wälchli, B. (2012). Phonological typology, rhythm types and the phonetics-phonology interface. A methodological overview and three case studies on Italo-Romance dialects, pp. 45-68.
Song, Jae Gung. (2011). The oxford hand book of linguistic typology. New York: Oxford university press.
Walker, R. (2009). Similarity-sensitive blocking and transparency in Menominee. In 83rd Annual Meeting of the Linguistic Society of America, San Francisco.
Walker, R. (2012). Vowel harmony in optimality theory. Language and Linguistics Compass, 6(9), pp. 575-592.
زبان‌شناسی و گویش‌های ایرانی
دوره 6، شماره 2
اسفند 1400
صفحه 165-212

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 29 آبان 1400
  • تاریخ بازنگری: 22 آذر 1400
  • تاریخ پذیرش: 30 آذر 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار