تحلیل نقادانه-شناختی گفتمان سه رئیس جمهور ایران دربارة منازعه فلسطین- اسرائیل: مطالعة موردی سخنرانی‌های مجمع عمومی سازمان ملل متحد از 1377تا 1398

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

بخش زبان‌های خارجی و زبان‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

پژوهش حاضر مبتنی بر رویکرد هارت (2010)  است که در آن ابزارهای زبان‌شناسی شناختی با تحلیل گفتمان نقادانه تلفیق شده است. بر این اساس، مجاز مفهومی (ردن و کوچش، 1999) در کنار مفهوم خصومت‌سازی (لاکلا و موف، 2001) قرار می‌گیرد تا به این پرسش پاسخ داده شود که زبان‌شناسی شناختی چگونه می‌تواند به خدمت تحلیل گفتمان نقادانه درآید و تحلیلی خرد به کلان ارائه دهد. بدین منظور، پیکره‌ای متشکل از سخنرانی‌های سه رئیس جمهور ایران (سیدمحمد خاتمی، محمود احمدی‌نژاد و حسن روحانی) در مجمع عمومی سازمان ملل متحد از سال 1377 تا 1398 با تمرکز بر مناقشة فلسطین-اسرائیل واکاوی شد تا با استفاده از یک تحلیل سه‌سطحی ماهیت گفتمان هر یک از رؤسای جمهور ایران در قبال این مناقشه آشکار گردد. در این راستا، سطح خرد تحلیل روابط مجازآفرین را در بر می‌گیرد. در سطح میانه، تفسیری گفتمان‌مدار از این روابط به‌دست داده می‌شود، و در سطح کلان به تبیین نقادانه- شناختی مفاهیم خصومت‌سازانة میان گفتمان‌های رقیب پرداخته می‌شود. یافته‌های این پژوهش کارآمدی چنین تلفیقی  را اثبات می‌کند و نشان می‌دهد که هر سه گفتمان‌ مجاز را به‌کار می‌گیرند تا ابعاد خاصی از هویت برون‌گروه مشترک‌شان (اسرائیل) را در پیش‌زمینه قرار دهند و به این ترتیب به برجسته‌سازی ویژگی‌های منفی این دگر مشترک بپردازند. به بیان دیگر، در هر سه گفتمان از روابط مجازآفرین استفاده می‌شود تا رفتارهای این دگر مشترک به مثابۀ کلیشه‌های هویتی ثابت این موجودیت به تصویر کشیده شوند. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Cognitive Critical Discourse Analysis of Iran’s Three Presidents toward Palestine-Israel Conflict: A Case Study of the Statements Made in the United Nations General Assembly from 1998 to 2019

نویسندگان [English]

  • Somaye Shokati Moqarab
  • Alireza Khormaee
  • Amirsaeid Moloodi
Department of Foreign Languages and Linguistics, School of Literature and Humanities, Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]

This study is based on Hart's approach (2010) which combines the tools of cognitive linguistics with critical discourse analysis. Accordingly, conceptual metonymy (Radden & Kövecses, 1999) along with the concept of antagonism (Laclau & Mouffe, 2001) is used to answer the question “how cognitive linguistics can be applied in critical discourse analysis and present a micro to macro analysis”. To this end, a corpus made of the Iranian presidents' (Mohammad Khatami, Mahmoud Ahmadinejad & Hassan Rouhani) statements in the United Nations General Assembly from 1998 to 2019 was studied with a focus on Israel-Palestine conflict to discover the nature of each president's discourse toward the conflict, using a three-level analysis. The micro level includes analyzing the metonymic relationships. At the meso level, a discursive interpretation is presented based on those relationships, and the macro one is a critical-cognitive explanation of the antagonistic concepts of the competing discourses. The findings approve the efficiency of such a combination and demonstrate that the three discourses use metonymy to foreground the identity-related dimensions of their common other (Israel) in order to highlight its negative traits. Also the metonymic relationships are used by each of the three discourses to make a cliché of the actions of that other.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive Critical Discourse Analysis
  • Metonymy
  • Iranian Presidents’ Discourses
  • Antagonism
  • Palestine-Israel conflict
افخمی، علی و کامران شکیبا (1396). بازنمایی ایدئولوژیک مطبوعات انگلستان و ایران با نگاه تحلیل انتقادی استعاره. جستارهای زبانی، ۸(۷).
انصاریان، شادی، نگار داوری اردکانی و پارسا بامشادی (1398). واکاوی سخنرانی حسن روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال1396با رویکرد تحلیل گفتمان پل جی. فصلنامه علمی - پژوهشی زبان‌شناسی اجتماعی، 2 (شماره چهارم)، صص. 69-83.
ایرانی، محمد و ناصر ملکی (1397). بررسی سروده‌های پروین اعتصامی از منظر شعرشناسی شناختی و تحلیل گفتمان انتقادی. فصلنامه زبان و ادب فارسی، 10(34).
آقاگل‌زاده، فردوس و آیلین فیروزیان پوراصفهانی (1395). بررسی بازنمایی ایدئولوژی در متون ترجمه‌شده سیاسی انگلیسی در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی: محورهای سبک و بلاغت. زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان، 8(14).
پورابراهیم، شیرین (1398). تحلیل انتقادی شناختی مجاز در سرخط‌های انتخاباتی روزنامه‌های ایران. پژوهش‌های زبان‌شناسی، 11(2)، 81-96.
جعفری، امید (۱۳۹۸). بررسی ایدئولوژیکی ترجمه شفاهی سخنرانی رئیس جمهور ایران در سازمان ملل: ترجمه انگلیسی شبکه‌های پرس تی‌وی ایران و فرانس ۲۴ فرانسه. زبان پژوهی، ۱۱(۳۳)، ۷-۲۱.
رضاپور، ابراهیم (1394). تحلیل انتقادی استعارة دستوری در گفتمان سیاسی روزنامه‌های داخلی. پژوهش‌های زبان‌شناسی، 7(1).
رضائی‌پناه، امیر و سمیه شوکتی ‌مقرب (1394). هویت، گفتمان و انتخابات در ایران (مبانی ایدئولوژیک انتخابات 1392)، تهران: نویسه.
رضائی‌پناه، امیر و سمیه شوکتی ‌مقرب (1397) بنیادهای مصالحة سیاسی در گفتمان‌های نواصول‌گرا و اعتدال‌گرا (مطالعه موردی: سخنرانی روسای جمهور در سازمان ملل). پنجمین همایش ملی تحلیل گفتمان و کاربردشناسی، تهران: نویسه، 93-115.
رفیعی هشجین، نسرین (1394). تحلیل انتقادی گفتمان منازعه فلسطین و اسرائیل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تبریز.
سلطانی، علی‌اصغر (1384). قدرت، گفتمان و زبان: سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران. تهران: نی.
سلیمی، حسین و روح‌الله حاج زرگرباشی (1392). الگوی سخنرانی روسای جمهوری اسلامی ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد. سیاست جهانی، 2(4)، 35-71.
شوکتی مقرب، سمیه (1399). بازاندیشی نظریة گفتمان لاکلا و موف براساس تحلیل گفتمان نقادانه-شناختی: بررسی سخنرانی‌های رؤسای جمهور ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد از 1377-1398. رسالة دکتری. دانشگاه شیراز.
شوکتی مقرب، سمیه، علی‌رضا خرمایی، امیرسعید مولودی و  محمدرضا تاجیک (1400). ‌تحلیل نقادانه-شناختی گفتمان رؤسای‌ جمهور ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد (ترسیم مدارهای خود و دیگری در قالب روابط مجازآفرین)، زبان‌شناسی اجتماعی، دوره 4، شماره 2، پیاپی 14.
ظهوری عین‌الدین، عباس و  سعید پورعلی (1398). تحلیل محتوای کیفی سخنرانی‌های رئیس دولت یازدهم (حسن روحانی) در سازمان ملل با رویکرد استقرایی.  پژوهش سیاست نظری. (26)، 35-58.
لاکلا، ارنستو (1397). خصومت‌سازی، سوژگی و سیاست. در تحلیل گفتمان سیاسی (امر سیاسی به‌مثابة یک برساخت گفتمانی). ترجمة امیر رضائی‌پناه و سمیه‌ شوکتی‌ مقرب. تهران: تیسا.
 
Cameron, L. (2003). Metaphor in Educational Discourse. London: Continuum.
Evans, V., & Green, M. (2006). Cognitive linguistics: An introduction, London/ New York: Routledge.
Fairclough, N. (1992). Discourse and Social Change. Polity Press.
Fairclough, N. (1995). Critical discourse analysis: the critical study of language. Longman.
Fowler, R. (1991). Language in the News: Discourse and Ideology in the Press. London: Routledge.
Hart, C. (2010a). Critical Discourse Analysis and Cognitive Science: New Perspectives on Immigration Discourse. New York: Palgrave Macmillan.
Hart, C. J. (2010b). Critical discourse analysis and conceptualization: Mental spaces, blended spaces and discourse spaces. Cognitive linguistics in critical discourse analysis: Application and theory. Newcastle: Cambridge Scholars Publishing.
Hart, C. (Ed.). (2011). Critical discourse studies in context and cognition (Vol. 43), John Benjamins Publishing.
Laclau, E., & Mouffe, C. (1985/ 2001). Hegemony and socialist strategy: Towards a radical democratic politics. Verso Trade.
Lakoff, G. & M. Johnson (1980), Metaphors we Live by. Chicago, IL: University of Chicago Press.
Lakoff, George and Mark Turner (1989) More than Cool Reason: A Field Guide to Poetic Metaphor. Chicago: University of Chicago Press.
Langacker, R. (1987). Foundations of Cognitive Grammar, Volume I. Stanford, CA: Stanford University Press.
Littlemore, J. (2015). Metonymy: Hidden Shortcuts in Language, Thought and Communication, Cambridge: Cambridge University Press.
Mouffe, Ch. (2005). On the Political, New York: Routledge.
Radden, G., & Kövecses, Z. (1999). “Towards a theory of metonymy”, In K.-U. Panther and G. Radden (eds.) Metonymy in Language and Thought, Amsterdam: John Benjamins, 17–59.
Reisigl, M. & R. Wodak (2001). Discourse and Discrimination: Rhetorics of Racism and AntiSemitism, London: Routledge.
Talmy, L. (2000). Toward a cognitive semantics (Vol. 2). MIT press.