مفهوم‌سازی استعاری حجاب در گفتمان رسانه‌ای داخل کشور؛ رویکردی شناختی و تحلیل گفتمانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان انگلیسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام، ایلام، ایران

2 گروه زبان انگلیسی، دانشگاه فرهنگیان کرمان، کرمان، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر می‌کوشد استعاره‌های مفهومی رایج در گفتمان حجاب را با رویکرد زبان‌شناسی شناختی و براساس دو نظریۀ استعارۀ مفهومی (لیکاف و جانسون، 1980) و تحلیل انتقادی استعاره (چارتریس-بلک، 2004) تحلیل کند. در این پژوهش توصیفی-تحلیلی، داده‌ها متشکل از عبارات استعاری مرتبط با موضوع حجاب است که  از متون رسانه‌ای داخل کشور شامل خبرگزاری‌های فارس، مشرق‌نیوز، مهر، تسنیم، باشگاه خبرنگاران جوان و نیز پایگاه اینترنتی خبرآنلاین استخراج شده‌اند. استخراج داده‌ها به کمک روش جستجوی کلیدواژه و در یک دورۀ زمانی یک‌ساله از ابتدای تیرماه 1401 تا انتهای خردادماه 1402 صورت گرفته است. نتایج مطالعه نشان می‌دهد که حوزۀ مفهومی جنگ مهم‌ترین حوزۀ مبدأ برای مفهوم‌سازی حجاب است که استعاره‌های مفهومی متعددی از قبیل «حجاب، جبهه است»، «حجاب، سلاح است» و «حجاب، سنگر است» را شامل می‌شود که آن‌ها را می‌توان ذیل کلید مفهومی «مقولۀ حجاب، میدان جنگ است» قرار داد. علاوه بر جنگ، حوزه‌های دیگری مانند محافظت، ساختمان و بازار نیز برای مفهوم‌سازی حجاب به کار رفته‌اند. در طرف مقابل، مفهوم بی‌حجابی نیز با استعاره‌هایی از حوزۀ جنگ، بیماری، گیاهان، آتش و بازار بیان شده‌اند. کارکرد استدلالی و عاطفی این استعاره‌ها تولیدکنندگان گفتمان حجاب را قادر می‌سازد تا نگرش‌ها و باورهای ایدئولوژیکی خود را به ‌صورتی مؤثر منتقل و ترویج کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Metaphorical Conceptualization of Hijab in Domestic Media Discourse: A Cognitive-discoursive Approach

نویسندگان [English]

  • Zeynab Nouri 1
  • Akram Shekarian Behzadi 2
1 Department of English language, Ilam Branch, Islamic Azad University, Ilam,
2 English department, Farhangian University, Kerman,Iran
چکیده [English]

The present study tries to analyze the widespread conceptual metaphors in the Hijab discourse within a cognitive linguistics approach and based on conceptual metaphor theory (Lakoff & Johnson, 1980) and critical metaphor analysis (Charteris-Black, 2004). In this descriptive-analytical research, the data consists of metaphorical expressions related to the topic of Hijab, which were extracted from domestic media texts, including news agencies of Fars, Mashreq-News, Mehr, Tasnim, Young Journalists Club, as well as Khabaronline website. Data extraction was done using keyword search method over a 1-year period from June 2022 to May 2023. The results of the study show that the conceptual domain of WAR is the most important source domain in conceptualization of Hijab, which includes several conceptual metaphors such as “Hijab is the front line”, “Hijab is a weapon” and “Hijab is a stronghold”, which can be classified under the conceptual key “Hijab is a battlefield”. In addition to WAR, domains of PROTECTION, BUILDING and MARKET are used to conceptualize hijab. On the other hand, the concept of Bi-Hijabi are expressed by metaphors based on the domains of WAR, DISEASE, PLANTS, FIRE and MARKET. The argumentative and emotional functions of these metaphors enables the producers of Hijab discourse to effectively convey and promote their ideological attitudes and beliefs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • conceptual metaphor
  • metaphor
  • Hijab discourse
  • metaphorical conceptualization
  • persuasion

مراجع

انصاریان، شادی (1401). تحلیل انتقادی گفتمان کارتون‌های حوزۀ سیاست خارجی ایران در چارچوب نظریه‌های استعاره و آمیختگی مفهومی. رسالۀ دکتری زبان‌شناسی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
آیینه‌وند، بهزاد (1390). بررسی انتقادی-شناختی پدیدۀ استعاره در گفتمان سیاسی ایران. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان‌شناسی. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
بشیر، حسن (1390). سیاست فرهنگی تفاوت در بازنمایی حجاب اسلام در رسانه‌های غربی. تحقیقات فرهنگی ایران، 15، صص. 45-70.
ترابی، الهه (1392). استعاره در گفتمان سیاسی: تحقیقی بر اساس سخنرانی‌های دکتر محمود احمدی‌نژاد. پایان‌نامة کارشناسی ارشد زبان‌شناسی. زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان.
جاودانی‌مقدم، مهدی (1398). بررسی سیر تطور گفتمان حجاب در سپهر سیاست و فرهنگ ایران. سیاست‌پژوهی ایرانی، 6 (20)، صص. 101-133.
رضاپور، ابراهیم و مریم یغمایی (1395). نقش فرهنگ در ساخت و گزینش استعارة مفهومی حجاب در گفتمان فرهنگی فارسی از منظر نظریة گفتمانی استعاره. مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران، 3(15)، صص. 73-89.
غفوری صالح، گلناز و فروغ کاظمی (1400). استعاره‌های مفهومی و کارکردهای آنها در گفتمان سیاسی دولت تدبیر و امید. علم زبان، 8 (13)، صص. 305-333.
فاضلی، فیروز و بهروز سلطانی (1394). الگوی اقناعی استعاره در گفتمان اجتماعی- سیاسی؛ تغییر، تلقین و تثبیت نگرش‌های اجتماعی- سیاسی. فصلنامۀ نقد ادبی، 8 (31)، صص. 91-114.
مشیری بردسکن، پروین (1396). استعاره‌های مفهومی در گفتمان سیاسی وزرای امور خارجة ایران و ایالات متحدۀ  آمریکا با موضوع ایران در سال 2015. پایان‌نامة کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی. سمنان: دانشگاه سمنان.
نورمحمدی، مهتاب و محمد دبیرمقدم (1398). تحلیل انتقادی استعاره‌ها در مناظره‌های تلویزیونی انتخابات ریاست جمهوری 1396 ایران. رسانه‌های دیداری و شنیداری، 13 (30)، صص. 227-252.
Charteris-Black, J. (2004). Corpus approach to critical metaphor analysis. New York: Palgrave Macmillan.
Charteris-Black, J. (2011). Politics and rhetoric: The persuasive power of
metaphor. 2nd Ed. New York: Palgrave Macmillan.
Chilton, P. & G. Lakoff (1995). Foreign policy by metaphor. In C. Schaffner & A. Wenden (Eds.), Language and Peace (pp. 37-60). Aldershot: Ashgate.
Flusberg, S. J., T. Matlock & P. H. Thibodeau (2018). War metaphors in public discourse. Metaphor and Symbol, 33 (1), 1-18.
Hart, C. (2010). Critical discourse analysis and cognitive science: New perspectives on immigration discourse. Basingstoke: Palgrave.
Kövecses, Z. (2010). Metaphor: A practical introduction. 2nd Ed. Oxford: Oxford University Press.
Kövecses, Z. (2018). Metaphor in media language and cognition: A perspective from conceptual metaphor theory. In Lege artis. Language yesterday, today, tomorrow. The journal of University of SS Cyril and Methodius in Trnava. Warsaw: De Gruyter Open, III (1), 124-141.
Lakoff, G. (1991). Metaphor and war: The metaphor system used to justify war in the Gulf. Peace Research, 23(2-3), 25-32.
Lakoff, G. (1993). The contemporary theory of metaphor. In: A. Ortony (Ed.), Metaphor and thought (2nd edition), (pp. 202-251). Cambridge: Cambridge University Press.
Lakoff, G., & M. Johnson (1980). Metaphors we live by. Chicago: Chicago University Press.
Musolff, A. (2004). Metaphor and political discourse: Analogical reasoning in debates about Europe. New York: Palgrave Macmillan.
Musolff, A. (2012). The study of metaphor as part of critical discourse analysis. Critical Discourse Studies, 9(3), 301-310.
Musolff, A. (2016). Political metaphor analysis: Discourse and scenarios. London: Bloomsbury.
Ritchie, D. (2022). Decoding information: The abuse of personification and aachine metaphors. In S. Wuppuluri & A. C. Grayling (eds.), Metaphors and analogies in sciences and humanities: Words and worlds (pp. 239-252). Cham: Springer.
Semino, E. (2008). Metaphor in discourse. Cambridge, England: Cambridge University Press.
Steen, G. J., A. G. Dorst, J. B. Herrmann, A. A. Kaal & T. Krennmayr (2010). A method for linguistic metaphor identification: From MIP to MIPVU. Amsterdam: John Benjamins.
Thibodeau, P. H. & L. Boroditsky (2011). Metaphors we think with: The
role of metaphor in reasoning. PLoS ONE, 6 (2), 1-11.
Ungerer, F. & H. J. Schmid (2006). An introduction to cognitive linguistics (2nd ed.). Harlow: Pearson Education Limited.
Zhang, X. (2021). Development and critiques of conceptual metaphor theory. Theory and practice in language studies, 11(11), 1487-1491.
زبان‌شناسی و گویش‌های ایرانی
دوره 8، شماره 2
اسفند 1402
صفحه 267-288

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 14 آبان 1402
  • تاریخ بازنگری: 09 بهمن 1402
  • تاریخ پذیرش: 20 بهمن 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار