قومیت، نگرش و امنیت زبانی سخنگویان گونه‌های زبانی غیر معیار ایرانی در شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان‌شناسی ، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 گروه زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 گروه زبان وادبیات فرانسه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

در پژوهش حاضر، نگرش و امنیت زبانی سخنگویان زبان بر کاربرد تنوعات گونه‌ای در چارچوب نظریة لکتال با در نظر گرفتن هویت‌های ایلی و قومی‌ اقوام ایرانی بررسی می‌شود. ابزار به کارگرفته‌شده در این پژوهش، پرسشنامه پیمایشی محقق‌ساخته و مصاحبه می‌باشد. داده‌های زبانی از 314 شرکت‌کننده به صورت نیمه‌تصادفی از جامعۀ زبانی دارای اصالت‌های قومی- زبانی 10 قوم ایرانی گرداوری شده‌ است. برای سنجش گویه‌های پرسشنامه ‌از مقیاس لیکرت، برای پایایی، از آلفای کرونباخ، برای دریافت نتایج آماری از آزمون کای دو، برای همبستگی از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. به لحاظ نگرش‌های زبانی، سخنگویان زبان‌ها نسبت به گونة زبانی غیر معیار خود احساس غرور و مباهات، صمیمیت، تعلق، دلنشین‌تر و زیباتربودن و احساس هویت واقعی دارند؛ در‌ حالی ‌که گویشوران نسبت به گونة زبانی معیار، غرور و مباهات احساس می‌کنند. به لحاظ امنیت زبانی، لک‌ها بیش‌ترین و مازندرانی‌ها کم‌ترین میزان در محیط داخل و خارج از خانواده را نشان داده‌اند. به لحاظ هویت زبانی، در زبان‌ها، لک‌ها و در گویش‌ها، همدانی‌ها بیش‌ترین احساس هویت زبانی نسبت به گونة زبانی غیر معیار خود را نشان داده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Ethnicity and Attitudes and language Security of Non- standard Varieties of Iranian Language Speakers in Tehran

نویسندگان [English]

  • solmaz mellatdoost 1
  • mohamadreza ahmadkhani 2
  • Hamid Reza Shairi 3
  • solmaz Karimi Firouz Jaie 2
1 Ph.D. in Linguistics, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Associate Professor of Linguistics, Payame Noor University, Tehran, Iran
3 Professor of French Language, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

This study investigates the speakers’attitudes and their language security considering ethnic identities towards the framework of the lectal variation theory. A researcher-constructed survey questionnaire and interview were used in this study. Linguistic data were collected from 314 participants selected semi-randomly from among the language community of immigrants living in Tehran with ten different varieties of Iranian languages. The Likert scale was used to measure the questionnaire items. Cronbach’s alpha was used to measure the reliability. Besides, the Chi-square test was used to receive statistical results. In terms of language attitudes, speakers of languages have the sense of proud, sincerity, belonging, sense of being more melodious and real identity, however the speakers of dialects have the sense of proud toward standard variety of Iranian language. In terms of language security, Laki’s speakers shows the most and Mazandarani’s speakers shows the least measure in the home environment and out of home environment. In terms of language identity, in languages, Laki’s speakers and in dialects, Hamedani’s speakers demonstrated the most sense of language identity toward their non-standard varieties of Iranian languages.

کلیدواژه‌ها [English]

  • language security
  • cognitive-sociolinguistics
  • lectals
  • Language speakers'
  • attitude
  • ethnic identity
احمدخانی، محمدرضا. ، نجفیان، آرزو و کمری، محمدرضا (1393). بررسی تطبیقی جایگاه و کاربرد زبان‌های فارسی و کردی در افراد دوزبانه در شهرستان شیروان چرداول. دوماهنامه جستارهای زبانی،(5)، صص 43- 63.
احمدی‌پور، زهرا. حیدری موصلو، طهمورث و حیدری موصلو، طیبه (1389). تحلیل قومیت و هویت قومی در ایران؛ جهت امنیت پایدار. فصلنامه علمی پژوهشی انتظام اجتماعی، 2(1).
اکبری، حسین (1395). هویت آینده شهر مشهد. همایش واکاوی مسائل مدیریت شهری. مشهد.
ایزدپناه، حمید (1384). شاهنامه لکی.چاپ اول، نشراساطیر، تهران.
حسنی، سید قاسم (1393). نسبت هویت ایلی و قومی در ایلات و عشایر ایران. فصلنامه مطالعات ملی،19، سال 5 (3).
داوری، رضا (1376). ناسیونالیسم و انقلاب. چاپ اول. تهران: انتشارات مؤسـسه مطالعات ملی.
دایره‌المعارف بزرگ اسلامی (١٣٨٠). جلد دهم، تهران، صص 548-549.
دبیرمقدم، محمد (1387). زبان،گونه، گویش و لهجه: کاربرد‌های بومی و جهانی. نشریه متن پژوهی ادبی، (5)، صص91-128.
دبیرمقدم، محمد (1393). رده شناسی زبان‌های ایرانی ، انتشارات سمت: جلد اول و دوم.
دورتیه ، ژان (۱۳۸۲). علوم انسانی گستره شناخت‌ها ، نشر نی.
دهخدا، علی اکبر (1377). لغت‌نامه دهخدا، انتشارات دانشگاه تهران. جلد12، ص18250.
رحیمی جعفری، مجید (1400). تحلیل امنیت و نا امنی نشانه‌ای در سینمای دفاع مقدس با تکیه بر فیلم باشو، غریبه کوچک. دوفصلنامه روایت شناسی، 5 (10)، صص 273-301.
رحمانی، جبار. وثوقی، منصور و میرزایی، حسین (1384). فردگرایی و جمع‌گرایی ایرانیان از دید سیاحان خارجی. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 2، صص 303-324. 
عمادی مجد، سید مهدی. رستم بیک تفرشی، آتوسا و راکعی، فاطمه. (1401). بررسی تهاجم کلامی در گفتمان مجلس ایران از چشم‌انداز بی‌ادبی زبانی کالپپر و چارچوب گونه‌شناختی رتوریک ارسطو. زبان‌شناخت، 97-63 (2)13.
 سارلی، ناصرقلی (1387). زبان فارسی معیار. انتشارات هرمس، تهران.
سعیدی، مهدی. چگینی، اشرف و محمدی، احمد (1400). بن‌مایه‌اساطیری درفرهنگ زراعی قوم لر. مطالعات ایران‌شناسی(21)، صص19-32.
شعیری، حمیدرضا.، پیش قدم، رضا و ابراهیمی، شیما (1400). معرفی زباهیجان به عنوان حلقه مفقوده قوم نگاری و ارتباط: مکمل الگوی SPEAKING‌هایمز. دوماه نامه جستار‌های زبانی، (1)، صص 1-41.
صادقی، علی اشرف (1349). زبان فارسی و گونه‌های مختلف آن. ویژه‌نامه زبان و زبان‌شناسی،(2)، صص61-65.
صفی‌زاده، علی (1393). زبان لکی، زبانی فراموش شده‌از دوره میانه. کنفرانس زبان‌شناسی.
کاستلز، امانوئل (1380). عصر اطلاعات، اقتصاد، جامعه و فرهنگ، قدرت هویت. جلد دوم. ترجمه حسن چاوشیان. تهران: انتشارات طرح نو.
کاظمی، ایرج (1380). دلفان درگذر تاریخ،چاپ اول، نشر افلاک،خرم آباد.
کاویانی راد، مراد (1380). بررسی نقش هویت قومی در اتحـاد ملـی: مطالعـه موردی قوم بلوچ. پایان نامه دوره کارشناسی ارشد. به راهنمایی دکتـر محمـد رضـا حافظ نیا. دانشکده‌ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه تربیت مدرس.
کریستال. دیوید (1941). زبان چگونه کار می‌کند. ترجمه: علی ربیع (1393) تهران: انتشارات علمی.
متشرعی، سید محمود، دبیرمقدم، محمد، یوسفی راد، فاطمه و شقاقی،ویدا (1397). زبان‌شناسی شناختی اجتماعی: رویکردی نوین به معنا و تنوعات زبانی. فصلنامه زبان‌شناسی اجتماعی پیام نور، 1(4)، صص20-29.
محمدی، اسفندیار، شیری، اردشیر و حبیبیان، سهیلا (1394). بررسی آثار الگوی رفتار گردشگران بر چگونگی رفتار اجتماعی شهروندان، مطالعه موردی: شهر همدان. برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، (12)، صص 183-202.
مظفری، شراره.، مدرسی، یحیی (1397). تاثیر نگرش گویشوران بر کاربرد تنوعات گونه‌ای زبان فارسی در استان فارس: پژوهشی اجتماعی شناختی. فصلنامه زبان‌شناسی اجتماعی،دانشگاه پیام نور، 1(3)، صص 23-52.
مومنی، منصورو فعال قیومی، علی (1396). تحلیل‌های آماری با استفاده‌از SPSS، چاپ یازدهم.
مالمیر، ملیحه و ابوالحسنی چیمه، زهرا (1396). هویت‌زبانی- قومی به مثابه هویت ملی. ویژه نامه فرهنگستان.زبان‌ها و گویش‌های ایرانی.
نیک‌بین، رضا (1389)  قحطی‌های اصفهان از دوره ناصرالدین شاه تا شهریور 1320 هجری شمسی. دانشکده‌ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه‌اصفهان.
ویسی، هیوا، فراستی، شهلا و صابری، کوروش (1398).  فرسایش و تغییرات زبانی در کردی کلهری ایلامی‌های مقیم تهران.  مطالعات زبان و گویش‌های غرب ایران، سال 7 (25).
یوسفی، علی و چلبی، محمد (1383). آشنایی بین قومی در ایران. دفتر امور اجتماعی وزارت کشور.
 
Berthele, R. (2010). Investigation into the Folk’s Mental Models of Linguistic Varieties. In: D Geerearts & J.R. Taylor (Eds), Advances in Cognitive Sociolinguistics,: De Berlin/ New York Gruyter Mouton. PP. 265- 290.
Calvet, L. J. (2000). Sociolinguistics (translated into Farsi by M. J. Pouyandeh.).Tehran: Naghsh Jahan.
Chambers, JK (1995). Sociolinguistic theory: Linguistic variation and its social significance, Oxford, UK and Cambridge, USA: Blackwell.
Chambers, J.K Trudgill, P. (1998) Dialectology. Cambridge: Cambridge University Press.
Chambers, J. K.& Trudgill, P(2004). Dialectology (2nd edition), Cambridge: Cambridge.
Eckert, P. and. Rickford, J. R. (2002). Style and Sociolinguistic Variation. Cambridge University Press.
Edwards, J. (2009). Language and Identity: An introduction. Cambridge: Cambridge University Press.
Ferguson, C. A. (1959). Diglossia. Word, 15, pp. 325–340.
Garvin, p. (1964). The Standard Language Problem: Concepts and Methods. In: D.Hymes (ED.), Language in Culture and Society, (PP. 521-26). New York: Harper & Row.
Geeraerts D., Kristiansen, G., Peirsman, Y. (ed.s). (2010). Advances in cognitive sociolinguistics. Berlin/New York: Walter de Gruyter GmbH & Co. KG.
Giles, H. & A. Billings (2004). Assessing Language Attitudes. In: A. Davies & c. Elder (Eds.), The Handbook of applied linguistics, Oxford: Blackwell. pp. 187-209.
King, Charles (1997) Policing Language: Linguistic Security and the Sources of Ethnic Conflict: A Rejoinder. Vol. 28, No. 4 (DECEMBER 1997), pp. 493-496. Published By: Sage Publications, Inc.
Kristiansen, G. & R. Dirven (2008), (Eds.), Cognitive Sociolinguistics: Language Variation, Cultural Models, Social System, Berlin/ New York: Mouton de Gruyter. pp. 45-88.
Kristiansen, G. (2006). Towards a Usage-based Cognitive Phonology. International Journal of English Studies, 6/2. pp. 107-140.
Labov, W. (1966). The social stratification of English in New York City. Washington, DC: Centre for Applied Linguistics.
Labov, W. (1984). Field Method of the Project on Linguistic Change and Variation. In: J. Baugh & J. Sherzer (ed.s), Language in Use. Englewood Cliffs: Prentice ttall.
Labov, W. (2001) Principles of Linguistic Change, Vol 2: External factors. Oxford: Blackwell.
Labov, W. (2006) The Social Stratification of English in New York City. 2nd edn. New York: Cambridge University Press.
Lambert, W, Hodgson, R, Gardner, R and Fillenbaum, S. (1960). Evaluational Reactions to Spoken Languages. Journal of Abnormal and Social Psychology69. pp 44 -51.
Lambert, W. E. (1967). A social psychology of bilingualism.  Journal of Social Issues, 23, pp. 91–109.
Pike, L. K. (2002). Emics and etics for organizational studies: A lesson in contrast from linguistics. International Journal of Cross Cultural Management 2(1). pp. 5-19.
Sachdev, I. & Bourhis, R. Y.(1990). Language and Social Identification. In: D. Abrams and M. A. Hogg (eds.), Social Identity and Social Cognition. Blackwell. pp. 211-229.
Trudgill, P. (1974). The Social Differentiation of English in Norwich, London: The Syndics of the Cambridge University Press.