بررسی ساخت ملکی محمولی معیار در زبان بلوچی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 گروه زبانشناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

مالکیت، مفهومی جهانی است. بازنمود این مفهوم در نحو به دو شکل کلی اسمی و محمولی است. مالکیت اسمی به شکل گروهی اسمی شامل مالک و مملوک بازنمود دارد، و مالکیت محمولی به صورت جمله بیان می‌شود. در این مقاله، ساخت ملکی محمولی در بلوچی با رویکردی رده‌شناختی بررسی می‌شود. روش پژوهش، ترکیبی از داده‌های اولیه و ثانویه است. 420 جملة نمونه از طریق پرسشنامه از گویشوران بلوچی زابل به دست آمد. همچنین، داده‌های ثانویه از برخی از پژوهش‌های دیگر نیز در این پژوهش به کار رفته‌اند. چارچوب نظری پژوهش، پژوهش استاسن (2009) است که در آن چهار رده برای رمزگذاری ساخت ملکی محمولی معرفی شده است. این چهار رده عبارتند از: مالکیت مکانی، مالکیت بایی، مالکیت مبتدایی و مالکیت با محمول «داشتن». سه ردۀ ساخت ملکی مکانی، ساخت ملکی بایی و ساخت ملکی با محمول «داشتن» در داده‌ها وجود دارد، اما شواهدی از وجود ساخت ملکی مبتدایی در این زبان یافت نشد. در بین این سه رده، کاربرد ساخت ملکی بایی بیش‌تر است و بخش بزرگی از داده‌های پژوهش به این راهبرد تعلق دارند. پس از آن، ساخت ملکی مکانی بیش‌ترین کاربرد را دارد و کاربرد ساخت ملکی با محمول «داشتن» اندک بوده است. بهتر است زبان بلوچی از نظر رمزگذاری ساخت ملکی محمولی در ردۀ متفاوتی با زبان‌های ایرانی دیگر مانند فارسی، گیلکی رشت، و شهمیرزادی قرار گیرد. بنابراین، پژوهش پیش رو، گام دیگری در راه رده‌شناسی ساخت ملکی محمولی را در زبان‌های ایرانی برداشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the construction of standard predicate possessive in Balochi language

نویسندگان [English]

  • Arsalan Golfam 1
  • Rouzbehan Yazdani Moghaddam 2
1 Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran
2 Department of Linguistics, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
آهنگر، عباسعلی، موسی محمودزهی و فرزانه جمالزهی (1396). بررسی مقوله‌های تصریفی در بلوچی سرحدی گرنچین. فصلنامۀ علمی-پژوهشی دانشگاه الزهرا (س). (25)، 79-111.
دبیرمقدم، محمد (1399). زبان‌شناسی، منظری ایرانی. تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
شریفی، شهلا و نرجس بانو صبوری (1398). راهبردهای بیان مالکیت در برخی گونه‌های زبانی ایرانی. فصلنامۀ مطالعات زبان و گویش‌های غرب ایران، (2)، 56-76.
گلفام، ارسلان، محمد دبیرمقدم، سحر بهرامی خورشید و روزبهان یزدانی‌مقدم (1400). بررسی ساخت ملکی محمولی در گیلکی رشت. زبان‌شناسی گویش‌های ایرانی. 6 (2)، 369-388.
مصطفوی، پونه. (1390). بررسی مالکیت محمولی در فارسی. پایان‌نامۀ دکتری. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
مصطفوی، پونه و مرضیه صناعتی (1397). گزاره‌های ملکی در زبان شهمیرزادی: یک بررسی رده‌شناختی. فصلنامۀ علمی-پژوهشی دانشگاه الزهرا (س). (27)، 171-199.
نغزگوی کهن، مهرداد (1395). بیان مالکیت در تالشی. زبان فارسی و گویش‌های ایرانی. سال اول پاییز و زمستان. (2)، 117-136.
نغزگوی کهن، مهرداد و ساسان ملکی (1397). طرحواره‌های مالکیت در زبان فارسی. پژوهش‌های زبان‌شناسی. 11 (1)، 33-48.
Aikhenvald, A. Y. (2013). Possession and ownership: a cross-linguistic perspective. Possession and ownership: a crosslinguistic typology. (pp. 1-64). Oxford: Oxford University Press.
Axenov, S. (2006). The Balochi language of Turkmenistan. A Corpus-based grammatical description. Uppsala: Uppsala University.
Croft, W. (2003). Typology and universals. Cambridge: Cambridge University Press.
Evans, N. (1995). A grammar of Kayardild. Berlin: Mouton De Gruyter.
Heine, B. (1997). Possession: Cognitive sources, forces, and grammaticalization. Cambridge: Cambridge University Press.
Jahani, C. (2019). A grammar of modern standard Balochi. Uppsala: Uppsala University
Langacker, R. W. (1995). Possession and possessive constructions. Language and the cognitive construal of the world. (pp. 51–79). J. R. Taylor & R. E. Macauley. Berlin: Mouton De Gruyter.
Nichols, J. (1988). On alienable and inalienable possession. In Honor of Mary Haas: From the Haas Festival on Native American Linguistics. (pp. 557–609). W. Shipley. Berlin: Mouton De Gruyter.
Nichols, J. (1992). Linguistic diversity in space and time. Chicago: University of Chicago Press.
Nikiforidou, K. (1991). The meanings of the genitive: a case study in semantic structure and semantic change. Cognitive Linguistics. (2), 149–205.
Seiler, H. (1977). Universals of language. Gesammelte Aufsätze (pp. 207–29). H. Seiler, Sprache und Sprachen. München: Wilhelm Fink,.
Stassen, L. (2009). Predicative possession. New York: Oxford University Press.
 
دوره 7، شماره 2
ویژه همایش ملی زبا‌ن‌ها و گویش‌های مناطق مرزی ایران دانشگاه بیرجند
اسفند 1401
صفحه 253-270
  • تاریخ دریافت: 03 مرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 03 مرداد 1402