سیر تطور زبان گونۀ بلوچی مرزی رایج در منطقۀ ریگان کرمان در قیاس با بلوچی مرزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان شناسی. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد قم.

2 گروه زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 گروه زبان‌شناسی و مطالعات ترجمه، دانشکده ایران شناسی دکتر حسین تجدد، دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان

چکیده

گونة بلوچی ریگان گونه ای است که توسط برخی از گویشوران ساکن منطقة ریگان کرمان تکلم می شود. این گونه که نخستین بار توسط اقوام مهاجر از سیستان وارد ریگان شده است در اثر همجواری منطقه با شهرستان رودبارجنوب و هم زیستی مهاجرین با بومیان فارسی زبان منطقه سبب شد تا گونة متفاوتی از زبان بلوچی در شهرستان ریگان رواج پیدا کند. این تفاوت ها در سطح آوایی، واژگانی و نحوی مشاهده می شود. پژوهش حاضر می‌کوشد بر مبنای داده‌های معتبر و روشی علمی و نظام‌مند به تحلیل و واکاوی متغیرهای زبان شناختی موجود در این گونة زبانی بپردازد تا از این رهگذر سیر تحول این گونة زبانی را شناسایی کند. به منظور گردآوری داده‌های زبانی، از گویشوران زن و مرد با میانگین سنی 60 سال و متوسط سواد در حد آموزش ابتدایی که در گسترة مکانی پژوهش یعنی شهرستان ریگان زندگی می‌کردند، مصاحبه به عمل آمد. جهت جمع آوری داده ها از پرسش‌نامه‌ای حاوی 208 واژه و 10 جملة پایه بر اساس پرسشنامه‌های «طرح ملی اطلس زبانی ایران» و «فهرست واژگان‌پایة موریس سوادش» بهره گرفته شد. نتایج حاصل از تحلیل و بررسی پیکرة داده های پژوهش نشان داد که زبان گونة بلوچی رایج در شهرستان ریگان دارای ویژگی هایی از جمله کاربرد واژه های خاص زبان بلوچی، آواهای مرکب، خوشة همخوانی on-// ایرانی باستان، کاربرد وندهای ویژه شامل پیشوند جمع ساز، پسوندهای اسم‌ساز و صفت‌ساز، فرآیند غیردهانی شدگی و استفاده از ساخت ارگتیو است.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The course of development of border Balochi language common in Regan region of Kerman in comparison with border Balochi

نویسندگان [English]

  • Aliye Nakheipur 1
  • seyfollah Mollaei Pashaei 2
  • Hamed Mowlaei Kuhbanani 3
1 Linguistics Department. Islamic Azad University. Qom Branch.
2 Linguistics Department, Payame noor University, Tehran, Iran
3 Linguistics and Translation Studies Department, Dr. Tajadod Faculty Iranian Studies. Vali-e-Asr University of Rafsanjan.
 آزادمنش، علی (1384). بررسی و تحلیل گویش ریگان. پایان­نامه کارشناسی ارشد. کرمان: دانشگاه باهنر.
 آهنگر، عباسعلی (1382). توصیف دستگاه واجی گویش سیستانی. مجله گویش‌شناسی. ضمیمه نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی، 6 (1)، صص. 4- 32.
آهنگر، عباسعلی، پاکراد یوسفیان و حسنعلی کدخدا (1395). توزیع جغرافیایی تنوعات واکه‌ای گویش سیستانی در دو بخش شهرکی- نارویی و میانکنگی. زبان‌شناسی اجتماعی، 1(1)، صص. 22- 40.
ابوالقاسمی، محسن (1386). تاریخ زبان فارسی. تهران، سمت.
اشمیت، رودریگر، 1383، راهنمای زبان­های ایرانی، ترجمه زیر نظر حسن رضایی باغ بیدی. تهران: ققنوس.
خلیفه لو، سیدفرید و منصوره دلارامی فر، 1394، خوشه دو همخوانی آغازی در گویش سیستانی از دیدگاه واج شناسی خودواحد. فصلنامه مطالعات زبان ها و گویش های غرب ایران، 2 (8)، 62- 39.
دبیرمقدم، محمد، 1392، رده­شناسی زبان­های ایرانی. تهران: سمت.
رستمی ابوسعیدی، علی‌اصغر (1382) وجه تمایز گویش بشاکردی و فارسی در برخی جنبه­های آوایی و دستوری. نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان. 13 (10)، صص. 122-105.
زارعی‌پور، پروانه (1393). بررسی ر- آواهای گویش مینابی. پژوهش­های زبان­شناسی تطبیقی، 4 (7)، صص. 262-245.
سالنامه آماری استان کرمان (1395- 1396). سازمان مدیریت و برنامه­ریزی استان کرمان. سازمان برنامه‌وبودجه کشور، مرکز اسناد، مدارک و انتشارات.
قاسم‌زاده، بهجت (1397). بررسی واج‌شناسی تاریخی و ساخت ارگتیو فعل در چند گویش بلوچی. رسالۀ دکتری فرهنگ و زبان­های باستانی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
قاسم‌زاده، بهجت (1390). بررسی زبان‌شناسانۀ گویش بلوچی دلکان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد فرهنگ و زبان های باستانی. زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان.
محمودزهی، موسی (1378). مقایسۀ زبان بلوچی با زبان های ایرانی باستان. پایان نامۀ دکتری فرهنگ و زبان های باستانی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
محمودزهی، موسی (1393). نمونه‌ای از پیشین­شدگی واکه­ای در مطالعات تاریخی زبان بلوچی. مجله زبان شناخت. 5 (1)، صص. 174-188.
مطلبی، محمد (1393). بررسی زبان‌شناختی گویش رودباری کرمان. نشریه ادب و زبان دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان. 17 (36)، صص. 269-305.
مطلبی، محمد (1385) بررسی گویش رودباریِ کرمان. رسالة دکترای فرهنگ و زبان‌های باستانی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
 
Chambers, J. K. & P. Trudgill (2004) Dialectology. 2nd ed. Cambridge: Cambridge University Press
Crystal, D. (2008). A dictionary of linguistics and phonetics. 6th Ed. Oxford: Blackwell.
Elfenbien, J. (1989). Baluchi, in: compendium linguarum Iranicarum, Wiesbaden, pp.350-362.
Geiger, W. (1891). Etymologie des Balūčī. In: Abhandlungen der 1. Classe der Königlich Bayerischen Akademie der Wissenschaften 19/1, pp. 105- 153.
Goossens, J. (1969). Strukturelle Sprachgeographie. Eine Einführung in Methodik und Ergebnisse. – Heidelberg.
Jahani, C. (1989). Standardization and orthography in the Balochi language.
Uppsala.
Jahani, C. & A. Korn (2009). “Balochi” Windfuhr, Gernot (ed.), The Iranian Languages. (pp. 634-692). London and New York: Routledge.
Kessler, B. (1995). Computational dialectology in Irish Gaelic. (pp. 60-66) In Proceedings of 7th Conference of the European Chater of the Association for Computational Linguistics (EACL 7), Dublin.
Korn, A. (2005). Towards a historical grammer of Balochi, Wiesbaden. Ludwig Reichert Verlag, 2005. (Beiträge zur Iranistik, Band 26)
Kroeger, P. R. (2005). Analyzing grammar. Cambridge: Cambridge university press.
Nerbonne, J., & W. Heeringa, P. Kleiweg (2003). “Lexical distance in LAMSAS”. Computers and the Humanities. 37 (4). 339-357.
Nerbonne, J., & Kretzschmar, W. (2006). Progress in dialectometry: toward explanation. Literary and Linguistic Computing21(4), 387-397.
O'Brien, J. (2010). Debuccalization and supplementary gestures, Available at http://roa.rutgers.edu.
Okati, F., A. A. Ahangar & C. Jahani. (2009). The Status of h and ʔ in the
Sistani Dialect of Miyankangi. Iranian journal of applied language
study, 1(1), pp. 80-90.
Okati, F., A. A. Ahangar, E. Anonby & C. Jahani. (2010). Natural
phonological processes in Sistani dialect of Iran. Iranian Journal of
applied language studies, 2 (1), p. 103.
Séguy, J. (1973). La Dialectométrie Dans l'Atlas Linguistique de la Gascogne. Société de linguistique romane.
Spooner, B. (1967) Notes on the Baluchi spoken in Persian Bluchistan, Iran 5,
pp. 51-71.
Stankiewicz, E. (1957). On discreteness and continuity in structural dialectology, Word, 13: 44-59.
Garde, P. (1961). Réflexions sur les différences phonétiques entre les langues slaves, Word, XVII : 34-62.
Lafkioui, M. (2007). Atlas linguistique des variétés berbères du Rif, Köln, Rüdiger Köppe Verlag (in Berber Studies, volume 16), 2007, 291 p. (format « A3 », in color, 356 maps + 47 tables).
دوره 7، شماره 2
ویژه همایش ملی زبا‌ن‌ها و گویش‌های مناطق مرزی ایران دانشگاه بیرجند
اسفند 1401
صفحه 239-251
  • تاریخ دریافت: 03 مرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 03 مرداد 1402