رده‌شناسی واجی همخوان‌های گرفته زبان‌ کردی از نظر عملکرد حنجره

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشکده زبان های خارجی، گروه زبانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان

چکیده

[واک] و [دمش] تولید کند. در حالی که همخوان‌های رسا (غلت‌ها، روان‌ها و خیشومی‌ها) دارای مشخصة ذاتی [واک] هستند و در نتیجه همیشه واک‌دارند. این‌که آیا مشخصة [گستردگی چاکنای] در کردی نیز مانند زبان فارسی مشخصة زیربنایی است یا نه، می تواند این دو زبان ایرانی را در یکی از دو دسته زبان های دمشی و زبان های واک رده‌بندی کند. شواهد آکوستیکی داده‌های این تحقیق از صدای چهار مرد کرد سنندجی به دست آمده است که واج های کردی سنندجی را در بافت از قبل مشخص شده در جایگاه آغازین؛ میان واژه و آخر واژه تلفظ کرده اند. نتایج، پس از تجزیه و تحلیل آکوستیکی، جهت بررسی فرایندهای واجی در چارچوب نظریه حنجره ای ارئه می شود. در این مقاله نشان داده شد که براساس شواهد آکوستیکی و رفتار واجی همخوان های سایشی در زبان کردی برخلاف زبان فارسی، اما مانند زبان فرانسوی و اسپانیولی مشخصة [واک] در آن زیربنایی است ولی همخوان‌های انسدادی و انسایشی زبان کردی مانند زبان فارسی و انگلیسی عمل کرده و مشخصة نماینده دمش یعنی[spread]  در بازنمود واجی آن قرار دارد.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Phonological taxonomy of borrowed consonants in Kurdish language in terms of laryngeal function

نویسنده [English]

  • Batool Alinezhad
آزادمنش، مهناز (1395). مشخصات حنجره­ای همخوان‌های گرفته زبان فارسی و گونه­های رایج ایرانی. رسالة دکتری زبان­شناسی همگانی، دانشگاه اصفهان.
بی‌جن‌خان، محمود (1384). واج‌شناسی: نظریه بهینگی. تهران: سمت.
بی‌جن‌خان، محمود. (1392). نقش تقابلی مشخصه‌های حنجره‌ در انفجاری‌های زبان فارسی معیار. مجلة زبان و زبان‌شناسی، 7 (1)، پیاپی 13. صص. 32-1.
بی­جن­خان، محمود و ماندانا نوربخش (1386). نقش تمایزی مدت شروع واک (VOT) در همخوان‌های انسدادی آغازین فارسی معیار. مجموعه مقالات همایش ملی زبان­شناسی: کتیبه­ها و متون (صص. 353- 376). تهران: پژوهشکده زبان­شناسی.
پرمون، یدالله (1380). نظام آوایی فارسی محاورۀ معیار امروز: رویکردی زایشی، واژگانی و عروضی. رسالة دکتری زبان­شناسی همگانی. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
ثمره، یدالله (1364). آواشناسی زبان فارسی، آواها و ساخت آوایی هجا. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
دبیرمقدم، محمد (1392). رده­شناسی زبان‌های ایرانی. جلد 2. تهران: سمت.
رحیمی، مسلم (1392). بررسی صوت­شناختی واک‌داری در همخوان‌های سایشی زبان فارسی. پایان­نامه کارشناسی ارشد. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
رضایی، والی (1375). توصیف زبان‌شناختی گویش کردی سنندجی. پایان­نامه کارشناسی ارشد. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
زاهدی، محمدصدیق (1392). بررسی فرایندهای واجی کردی سنندجی بر اساس واج‌شناسی بهینگی. رسالة دکتری. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
صادقی، وحید (1386). تأثیر دمش بر تقابل واک‌داری- بی‌واکی انسدادی­های فارسی. زبان و زبان­شناسی، 3 (2)، صص. 65-81.
علی­نژاد، بتول (1389). واک‌داری و دمش در زبان فارسی بر اساس نظریه واج­شناسی حنجره­ای. پژوهش­های زبان­شناسی، 2 (1)، صص. 63- 80.
علی­نژاد، بتول (1391). واک‌داری غیرفعال در همخوان‌های گرفته زبان فارسی. مجموعه مقالات هشتمین همایش زبان‌شناسی ایران. (صص. 593-603). تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
علی­نژاد، بتول (1394). بررسی نقش مشخصه ]گستردگی چاکنای[ در رفتار واجی سایشی­های زبان فارسی. جستارهای زبانی. 6 (4)، صص. 123-152.
قریب، معصومه (1350). مشخصات معتبر بستواج‌های زبان فارسی، مجموعه خطابه­های نخستین کنگره تحقیقات ایرانی. جلد 1. صص. 225-236.
کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه (1385). واج شناسی، رویکردهای قاعده بنیاد. تهران: مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
کریمی دوستان، غلامحسین (1381). دستگاه واجی گویش کردی سنندجی، مجله زبان­شناسی، (10)، صص. 55-62.
گرشاسبی، مریم (1395). بررسی صوت­شناختی واک‌داری و دمش در همخوان‌های گرفته­ گویش کردی سنندجی. پایان­نامه کارشناسی ارشد. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
لازار، ژیلبر (1384). دستور زبان فارسی معاصر. ترجمه مهستی بحرینی. تهران: هرمس.
مدرسی قوامی، گلناز (1386). خنثی­شدگی تقابل همخوان‌های انسدادی واک‌دار و بی‌واک در زبان فارسی. مجموعه مقالات هفتمین همایش زبان­شناسی ایران، (صص. 441-454). تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
نوربخش، ماندانا (1388). نقش تمایزی زمان شروع واک در همخوان‌های انسدادی دهانی فارسی معیار. رسالة دکتری. تهران: دانشگاه تهران.
نوربخش، ماندانا، محمود بی­جن­خان و حامد رحمانی (1389). درک زمان شروع واک (وی اُ تی) در انسدادی­های آغازین فارسی معیار. زبان‌پژوهی. 1 (2)، صص. 173-204.
هایمن، لاری. ام. (1368). نظام آوایی زبان: نظریه و تحلیل، ترجمه یداله ثمره، تهران: فرهنگ معاصر. 
 
Avery, P. (1996). The representation of voicing contrasts. Ph.D. dissertation.    University of Toronto. 
Avery, P. & W. Idsardi (2001). Laryngeal dimensions, completion and enhancement, In T. Alan Hall (ed.), Distinctive feature theory. Berline: Mouton de Gruyter.
Barnes, J. (2006). Strength and weakness at the interface. Berlin: Mouton de Gruyter.
Beckman, J. & M. Jessen & C. Ringen (2013). Empirical evidence for laryngeal features: aspiration vs. true voice languages. Journals of linguistics, 49: 259-284.
Beckman, J. & C. Ringen (2009). A typological investigation of evidence for [sg] in fricatives. Paper Presented at the Manchester Phonology Meeting.
Bijankhan, M. & M. Nourbakhsh (2009). Voice onset time in Persian initial and intervocalic stop production, Journal of International Phonetic Association, 39, 3: 335- 364.
Carr, P. (1993). Phonology. Modern linguistics series. London: The MacMillan Press LTD.
Hall, D. C. (2007). The role and representation of contrast in phonological theory. PhD dissertation. Toronto: University of Toronto.
Hall, T. (2001). Introduction: phonological representations and phonetic implementation of distinctive features, In T. Hall (ed) Distinctive Feature Theory. Berlin: de Gruyter.
Halle, M. & K. Stevens (1971). A note on laryngeal features, MIT Quarterly Progress Report, 101: 198-212.
Keating, P. A. (1984). Phonetic and phonological representations of consonant voicing, Language, 60: 286-319.
Kenstowicz, M. (1994). Phonology in generative grammar. Cambrige MA and Oxford UK: Blackwell Textbooks in Linguistics.
Kingston, J. (1985). The phonetics and phonology of the timing of oral and glottal events. Ph.D. dissertation. Berkeley: University of California.
Kingston, J. (1990). Articulatory binding. In Kingston, John and Mary E. Beckman (eds.) Papers in Laboratory Phonology I: Between the Grammar and Physics of Speech, 406-434. Cambridge: Cambridge University Press.
Lombaedi, L.(1991). Laryngeal features and laryngeal neutralization. PhD Dissertation, Austin: The University of Massachusetts, Armherst.
Modarresi Ghavami, G. (2002). The effect of syllable boundry: stop consonant closure duration and VOT on VCV coarticulation. PhD Dissertation, Austin: The University of Texas.
Pisowicz, A. (1985). Origins of the new and middle Persian phonological systems, Krakow: Uniwersytetu Jagiellonskiego.
Rice, K. & P. Avery (1989). On the interaction of sonorancy and voicing. Toronto working papers in linguistics, 10: 65-82.
Vaux, B. M. (1998). The laryngeal specifications of fricatives. Linguistic inquiry, 29: 497-11.
Windfuhr, G. L. (1979). Persian grammar: History and state of its study. New York: Mouton.
 
 
دوره 7، شماره 2
ویژه همایش ملی زبا‌ن‌ها و گویش‌های مناطق مرزی ایران دانشگاه بیرجند
اسفند 1401
صفحه 95-111
  • تاریخ دریافت: 03 مرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 03 مرداد 1402