واژه‌بست در زبان‌های تاتی و تالشی: مطالعه‌ای رده‌شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی/ واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار هنرهای نمایشی/ دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشیار زبان‌شناسی همگانی/ دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

4 دانشیار زبان‌شناسی/ پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی، سمت، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر یک بررسی رده­شناختی در خصوص عنصر زبانی واژه بست در زبان­ های تاتی و تالشی است. در این پژوهش، سعی بر آن است تا با توجه به خویشاوندی دو زبان تاتی و تالشی و نیز دیدگاه­های گوناگون در طبقه ­بندی عنصر واژه ­بست و بهره­ وری متفاوت گویش­ها و زبان­های ایرانی از این عنصر زبانی، با یک بررسی رده­ شناختی، تنوع حضور واژه ­بست در این دو زبان و جایگاه واژه ­بست در جملات برگرفته از این زبان­ها مشخص شود. بدین منظور، واژه­ بست های تاتی و تالشی بر اساس پرسشنامه رده­ شناختی موسسه ماکس پلانک در باب رده ­شناسی واژه ­بست تحلیل شده ­اند. نتایج این پژوهش بیانگر یکسان‌بودن ویژگی­های کلی این دو زبان و نیز تفاوت‌های میان واژه‌بست­های آن‌ها به لحاظ تنوع حضورعنصر واژه بست و ویژگی ­های مقوله‌ای این عنصر زبانی در هر یک از آن‌ها است. ویژگی خاص واژه ­بست­ها همچون تکیه، ترتیب، شکاف و نقش آن‌ها در جمله، جایگاه واژه ­بست و ویژگی حرکت این عنصر نیز در هر دو زبان یکسان است و جایگاه دوم برای واژه ­بست و تبعیت از قانون واکرناگل در تاتی و تالشی مشهود است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Clitics in Taleshi and Tati Languages: A Typological Study

نویسندگان [English]

  • AYUB Esmail Nejad Nudehi 1
  • Behrooz Mahmoodi Bakhtiari 2
  • Narjes Banu Sabouri 3
  • Zahra Abolhasani Chime 4
1 PhD. Candidate/ Islamic Azad University Science and Research Branch
2 Associate Professor/ Tehran University
3 Associate Professor/ Payam Nour University
4 Associate Professor/ SAMT Organization
چکیده [English]

The article has been written according to a typological survey on clitic as a linguistic particle in Taleshi and Tati language which is one of the northwest and Caspian Seaboard languages. To consider that both Taleshi and Tati are from the same language family and different classification of clitics among Iranian dialects and languages, the writer purposes to determine the variation of clitics and their position in these two languages. Into the research, linguistic data of Taleshi and Tati has been investigated based on a questionnaire of clitics on the Max Plank website. It has been arranged on typological investigations of clitics on which has been analyzed in 5 separable parts including general features of the language, categories, specific features, place of clitics in the phrases, and its movement. The data collected from the central regions of Talesh City and Takistan province has been analyzed on basis of the descriptive-analytical- comparative method. The results will express that there is a sameness on general features and differences in variation and categories of clitics between these two languages. Also, some specific features of clitics such as stress, ordering, gap, and functions in the sentences are the same between both of these languages. Moreover, the position of clitics and their movements are the same in Taleshi and Tati and Wackernagel’s law about the second position is verifiable for these languages.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Typology
  • Clitic
  • Proclitic
  • Enclitic
  • Wackernagel

مراجع

احمدی، حسین. (1380). تالشان. تهران، انتشارات وزارت خارجه.
حامدی شیروان، زهرا، شهلا شریفی و محمود الیاسی. (1395). بررسی و توصیف واژه‌بست‌های ضمیری در گویش بهبهانی. جستارهای زبانی، 7 (4)، صص. 125-148.
خودزکو، الکساندر (1385). سرزمین گیلان. ترجمه ی سیروس سهامی، رشت، فرهنگ ایلیا.
دبیرمقدم، محمد. (1392). رده­شناسی زبان‌های ایرانی. تهران، سمت.
راسخ‌مهند، محمد. (1388). نگاهی رده­شناختی به پی­بست­های ضمیری در زبان تاتی. پژوهش­های زبانشناسی،22(1) ، صص. 1-10.
سبزعلیپور، جهاندوست و هنگامه واعظی. (1397). بررسی واژه­بست در زبان تاتی گونه دروی. پژوهش­های زبان­شناسی تطبیقی. 16(8)، صص. 37-59.
شقاقی، ویدا. (1374) واژه بست چیست.  مجموعه مقالاتسومینکنفرانسزبان­شناسی، گردآورنده محمد دبیرمقدم و یحیی مدرسی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، صص. 141-158.
شقاقی، ویدا. (1393). مبانی صرف. تهران: سمت.
صراحی، محمد امین و بتول علی‌نژاد (1392). رده­شناسی واژه­بست در زبان فارسی. زبان­شناسی و گویش‌های خراسان˓ 8 (5)،  صص. 103-130.
علی‌نژاد، بتول و صادق محمدی (1393). واژه‌بست ضمیری در گویش کردی سورانی: تعامل با حروف اضافه.  زبان و ادب فارسی،  6 (18)، صص. 75-94.
کلباسی، ایران. (1371). ساخت اشتقاقی واژه در فارسی امروز، تهران. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
مزینانی، ابوالفضل، علی علیزاده و شهلا شریفی (1395). واژه­بست­های مفعولی و آرایش بنیادین واژگان در زبان فارسی. جستارهای زبانی˓ 6 (2)، صص. 49-72.
مشکوه‌الدینی، مهدی (1384). ساخت زبان فارسی واژگان و پیوندهای ساختی. تهران، سمت.
میرزایی، موسی، بهزاد رهبر و محمدرضا اوجی. (1399). واژه­بست در گویش طالقانی. زبان‌شناسی گویش‌های ایرانی، 5 (1)، صص. 227-249.
یارشاطر، احسان. (1336). زبا­ن‌ها و لهجه­های ایرانی. مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، 2(2)، صص. 11-48.
 
Anderson, S. (2005). Aspects of the theory of clitics. Oxford & New York: Oxford University Press .
Comrie, B .(1989). Language universals and linguistic typology. Oxford: Blackwell Publisher Ltd.
Condoravdi, C. & P. Kiparsky (2004). Clitics and clause structure. Journal of Greek Linguistics, 2(1) : 1-39.
Dryer, M. (1992). The Greenbergian word order correlations. Language, 68 (1), pp. 81-131.
Gabelentz,G. V. (1891). Die Sprachwissenchafi:IhreAufgaben.Methoden Und Bisherigen Ergebnisse. Leipzig T.O. Weigel. 2nd ed., Leipzig: C.H.Tauchnitz, 1901.
Greenberg, Josef, H. (1963). The Languages of Africa. International Journal of American Linguistics. 29: 1. Bloomington: Indiana University and the Hague: Mouton.
Greenberg, J. H. (1974). Language typology: A historical and analytic overview. Paris: Mouton.
Halpern, A. L. & A. M. Zwicky. (1995). Approaching second: second position clitics and related phenomena, Standford CSLI Publications.3 (2), pp. 579-612.
Haspelmath, M., & Dryer, M.S.,& Gil,D.,& Comrie, B. (2005). The world atlas of languages structure. New York: Oxford University Press. Inc.
Klavans, J. L. (1982). Some problems in a theory of clitics. Bloomington: Indiana University Linguistics Club.
Miller, B. V. (1953). Talyšskij jazyk. Milano: MoskvaPIzd. AN SSSR.
Riet, V., & Veselovska, L. (1999). Clitic quetionnaire. 5 clitics in the languages of Europe. Edited by Henk Van Riemsdijk. Mouton De Gruyter, pp: 891-1009.
Samvelian, P. (2005). When morphology does better than syntax: the ezafe construction in persian. Studia Iranica.26 (2), pp. 79-96.
Sportiche, D. (1992). Clitic construction , Studies in Natural Language and Linguistic Theory, 33 (3), pp. 213-276.
Stilo, D.(2001). Gilan-languages,̎ in Encyclopedia Iranica, edited by. Ehsan Yarshater. 10 (6), pp. 660-668.
Tegey, H. (1978). Ergativity in pashto (Afghani). Pasto Quarterly, 1 (3), pp. 369-418.
Wackernagel, J.(1892). ÜbereinGesetz der Indo-Germanischen Wortstellung.      Indogermanische   Forschungen, 1 (2), pp. 333-436.   
Zwicky, A. M. & G. K. Pullum. (1983). Cliticization vs. infelection: English N’T. Language, 59 (3), pp. 502-513.
Zwicky, A. M. (1977). On clitics. Bloomington: Indiana University Linguistics Club.
زبان‌شناسی و گویش‌های ایرانی
دوره 5، شماره 2
اسفند 1399
صفحه 1-28

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 27 بهمن 1399
  • تاریخ بازنگری: 03 اردیبهشت 1400
  • تاریخ پذیرش: 04 اردیبهشت 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار