بررسی فرایندهای سایشی‌شدگی، ناسوده‌شدگی و حذف در گونة زبانی سیرجانی: نظریة بهینگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان‌شناسی همگانی/ دانشگاه سیستان و بلوچستان، سیستان و بلوچستان، ایران

2 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی/ دانشگاه سیستان و بلوچستان، سیستان و بلوچستان، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به توصیف و تحلیل برخی از ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی واﺟﯽ تضعیف نظیر سایشی­شدگی، ناسوده­شدگی و حذف در گونة زبانی سیرجانی می­پردازد. این تحلیل براساس ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺑﻬﯿﻨﮕﯽ اﺛﺮ ﭘﺮﯾﻨﺲ و اﺳﻤﻮﻟﻨﺴﮑﯽ (1993 و 2004) انجام می‌شود که یکی از نظریه­های محدودیت‌بنیاد اﺳﺖ. به منظور انجام این پژوهش، 10 گویشور مرد و زن 50-­65 ساله و کم‌سواد به‌ صورت تصادفی انتخاب شدند. داده‌های زبانی با استفاده از ضبط گفتار آزاد، مصاحبه با گویشوران و منابع کتابخانه­ای موجود در ارتباط با گونة زبانی سیرجانی جمع​آوری شدند. داده­های جمع­آوری­شده پس از تائید توسط پژوهشگر بومی این پژوهش، براساس نوع فرایندی که در نتیجة ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﺤﺪودﯾﺖ­ﻫﺎی وفاداری و ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎی ﻧﺸﺎﻧﺪاری صورت می‌گیرد، طبقه­بندی و رتبه­بندی شده­اند. ﻧﺘﺎﯾﺞ به دﺳﺖ آﻣﺪه از اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ  نشان می‌دهند که ﻋﺎﻣﻞ وﻗﻮع ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻀﻌﯿﻒ در نظریة ﺑﻬﯿﻨﮕﯽ، ﻣﺤﺮک آواﯾﯽ در ﮐﺎﻫﺶ ﮐﻮﺷﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪی اﺳﺖ. اﯾﻦ محرک آوایی در قالب محدودیت LAZY ﺻﻮرتﺑﻨﺪی ﻣﯽﺷﻮد. همچنین نوع محدودیت رﺧﺪاد ﻫﺮ ﮐﺪام از ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی واﺟﯽ تضعیف در گونة زبانی سیرجانی مشخص شد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Survey of Processes of Spirantization, Approximation, and Deletion in Sirjani Variety: Optimality Theory

نویسندگان [English]

  • seyyed Farid Khalife loo 1
  • Tahereh Ezatabadi Poor 2
1 English Language Department, Faculty of Literature, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran
2 PhD student of linguistics
چکیده [English]

The present research describes and analyses some phonological processes of spirantization, approximation, and deletion in Sirjani variety based on optimality theory by using the descriptive and analytical method, this theory is the work of Prince and Smolensky and is one of constraint-based theory. To conduct this research, 10 male and female speakers aged 50-65 years and illiterate were randomly selected. Linguistic data were collected using free speech recording, interviews with speakers, and available library resources related to the Sirjani variety. The collected data, after being confirmed by the native researcher of this research, are classified and ranked according to the type of process that results from interaction faithfulness and markedness constraints. Some of the obtained results of this research are: the factor of occurrence of lenition process in optimality theory is, the phonetic stimulus in reduction of production attempt. This phonetic stimulus is in the form of LAZY constraint. Also characterized the type of occurrence of any of phonological processes of lenition in Sirjani variety.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lenition
  • Deletion
  • Spirantization
  • Approximation
  • Optimality Theory
آهنگر، عباسعلی، پریا رزم­دیده و زهره­سادات ناصری. (1396). تحلیل بهینگی برخی از فرایندهای واجی گونۀ زبانی رودباری (اسلام آباد). پژوهش­های زبان­شناسی، 9(2)، صص. 1-16.
احمد­خانی، محمد­رضا و آناهیتا لطیفی. (1398). بررسی برخی از فرایندهای واجی در گویش بروجردی در مقایسه با فارسی معیار با  تلفیقی از رویکرد واج‌شناسی زایشی و نظریة بهینگی. مطالعات زبا‌ن‌ها و گویش‌های غرب ایران، 7 (24). صص 1-19.
ایلاتی، صبا. (1396). بررسی فرایندهای واجی زبان کردی گویش سقزی در چارچوب نظریة بهینگی. پایان‌نامة ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ رشتة زبان­شناسی همگانی. اردبیل: داﻧﺸﮕﺎه محقق اردبیلی.  
بدخشان، ابراهیم و محمد زمانی. (1392). تحلیل و توصیف فرایند حذف در زبان کردی (گویش کلهری). پژوهش­های زبان­شناسی، 5 (1). صص 30-19.   
ﺑﯽﺟﻦﺧﺎن، محمود. (1388). واجﺷﻨﺎﺳﯽ ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺑﻬﯿﻨﮕﯽ. ﺗﻬﺮان: سمت.
پاک­نژاد، محمد و الخاص ویسی. (1395). توصیف و تحلیل فرایندهای واجی گویش دزفولی بر پایۀ چارچوب نظریۀ بهینگی. ادبیات و زبان­های محلی ایران زمین. 6 (3)، صص. 1-21. 
ﭘﯿﺮﯾﺎﯾﯽ، ﺷﯿﻮا. (1389). ﺑﺮرﺳﯽ واجﺷﻨﺎﺳﯽ ﮔﻮﯾﺶ ﺑﺮوﺟﺮدی در ﭼﺎرﭼﻮب نظریة ﺑﻬﯿﻨﮕﯽ. پایان‌نامة ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ رشتة زبان­شناسی همگانی. تهران: داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﺪرس.  
پرمون، یدالله. (1388). واکه­کاهی در گویش کرمان. پژوهشگاه میراث فرهنگی، ویژه­نامة زبان‌شناسی،  1، صص. 12-25.
ﺟﻢ، ﺑﺸﯿﺮ. (1388). ﻧﻈﺮﯾﮥ ﺑﻬﯿﻨﮕﯽ و ﮐﺎرﺑﺮد آن در ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎی واﺟﯽ. رﺳﺎﻟﮥ دﮐﺘﺮی زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳﯽ. تهران: داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﺪرس.
دﺑﯿﺮﻣﻘﺪم، محمد. (1388). زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳﯽ ﻧﻈﺮی، چ2. ﺗﻬﺮان: ﺳﻤﺖ.  
دیانتی، معصومه. (1395). بازنمایی فرایندهای واجی لهجه گلپایگانی در چارچوب نظریة بهینگی. ادبیات و زبان­های محلی ایران زمین، 6 (4)، صص. 19-42.
زاهدی، محمدصدیق و حبیب سلیمانی. (1394). تحلیل بهینگی فرایند تضعیف در کردی سنندجی. مطالعات زبان­ها و گویش­های غرب ایران، 2 (8)، صص. 63-78.
پالیزبان، کرم­الله. (1380). نظام آوایی گویش کردی ایلام. پایان­نامۀ کارشناسی­ارشد زبان­شناسی همگانی. تهران: دانشگاه تهران.
ﺷﺮﯾﻔﯽ، ﮔﻮﻫﺮ. (1387). ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻈﺎم آواﯾﯽ ﮔﻮﻧﻪ اﻗﻠﯿﺪ در ﭼﺎرﭼﻮب واجﺷﻨﺎﺳﯽ زاﯾﺸﯽ. پایان­نامة ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ زﺑﺎن­ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ. تهران: داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﺪرس.
شهیدی، اشرف­السادات و بلقیس روشن. (1396). توصیف زبان شناختی گویش زبانی شهرستان سیرجان. تهران: امید انقلاب.
صفری، ابراهیم. (1395). توصیف و تحلیل فرایندهای واجی گویش گالشی: رویکرد بهینگی. جستارهای زبانی، 7 (2)، صص. 143-163.
عزت­آبادی­پور، طاهره و اشرف­السادات شهیدی. (1398). فرایند سایشی­شدگی در گونۀ زبانی سیرجانی: رویکرد زایشی. ادبیات و زبان‌های محلی ایران زمین، 9 (2)، صص. 47-66.
کرد­زعفرانلو­کامبوزیا، عالیه. (1385). واجﺷﻨﺎﺳﯽ (روﯾﮑﺮدﻫﺎی ﻗﺎﻋﺪهﺑﻨﯿﺎد). ﺗﻬﺮان: ﺳﻤﺖ.
نوروز­زاده، شیوا­­السادات. (1391). توصیف نظام آوایی گویش رویینی روستای رویین (شهرستان اسفراین). پایان­نامة ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ زﺑﺎن­ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ. تهران: داﻧﺸﮕﺎه پیام­نور.
هاشمی، محبوبه. (1391). ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی واﺟﯽ ﮔﻮﯾﺶ ﺧﻠﺠﯽ در ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﺑﻬﯿﻨﮕﯽ. پایان­نامة ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ زﺑﺎن­ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ. تهران: داﻧﺸﮕﺎه شهید بهشتی.
Carr, P. )2008). A glossary of phonology. Edinburg: Edinburg University Press.
Crystal, J. )2008(. A dictionary of linguistics and phonetics. Chicester,  Cambridge: Blackwell Publisher.
Kager, R. (1999). Optimality theory. Cambridge: Cambridge University Press. 
Kenstowics, M. (1994). Phonology in generative grammar. Chicester, Cambridge: Blackwell publisher.
Kirchner, R. (1998). An effort-based approach to consonant lenition. Doctoral dissertation. Los Angeles: University of California.
Kirchner, R. (2001). An effort based approach to consonant lenition. New York: Routledge.
Kul, M. )2007(. The principle of least effort with in the hierarchy of linguistic preferences: external evidence from English. Ph.D.dissertation. Poznan: Adam Mickiewicz Universiry.
McCarthy, J (2002). A thematic guide to optimality theory. Cambridge:  Cambridge University  
Prince, A. & P. Smolensky. (1993/2004). Optimality theory: constraint  interaction is generative grammar. Chicester, Cambridge: Blackwell publisher.