بررسی فرایندهای تضعیف در گویش سیستانی براساس واج‌شناسی خودواحد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبان‌شناسی همگانی/ دانشگاه سیستان و بلوچستان، سیستان و بلوچستان، ایران

2 دکترای زبان‌شناسی همگانی/ دانشگاه سیستان و بلوچستان، سیستان و بلوچستان، ایران

چکیده

در واج​شناسی خودواحد، گلداسمیت (1976) بازنمایی واجی را از حالت خطی به‌صورت غیرخطی در زبان​های نواختی بسط داد. به دلیل غیرخطی‌بودن و وجود ساختار لایه​ای در این دیدگاه، پژوهش حاضر با استفاده از دو فرایند اصلی گسترش و قطع مطرح​‌شده در واج‌شناسی خودواحد به بررسی فرایندهای تضعیف در گویش سیستانی می​پردازد. روش مورد استفاده در این پژوهش به‌صورت توصیفی-تحلیلی است. به این منظور، 20 گویشور مرد، مسن، کم‌سواد و روستایی به ‌صورت تصادفی انتخاب شدند و داده‌های زبانی با استفاده از ضبط گفتار آزاد و مصاحبه با آن‌ها جمع​آوری شد. سپس، داده‌های مورد‌ نظر از جمله​های ضبط‌شده استخراج و آوانگاری شدند. قواعد واجی به کار رفته در پیکرة زبانی براساس واج​شناسی خودواحد توصیف و تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد اعمال فرایند گسترش در گویش سیستانی به‌صورت فرایندهای کامی‌شدگی، نرمکامی‌شدگی​ و ملازی​شدگی همخوان​های خیشومی، همگون‌سازی جایگاه تولید و سایشی‌شدگی همخوان‌های انسدادی رخ می​دهد. همچنین، فرایند گسترش در واکه​ها نیز به ‌صورت خیشومی​شدگی واکه اعمال می​شود. علاوه بر این، فرایند قطع واج‌های آغازین /h/ و /ʔ/ در واژه‌های قرضی، واج​های پایانی /n/، /t/، /d/، /h/ و /ʔ/، حذف واج‌های /h/ و /ʔ/ میانی در واژه‌های قرضی و حذف مشخصة واکداری از واج واکدار پایانی پیشین رخ می​دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Study of Lenition Processes in Sistani Dialect Based on Autosegmental Phonology

نویسندگان [English]

  • Abbas Ali Ahangar 1
  • Mansoureh Delaramifar 2
1 Professor Linguistics/ University of Sistan and Baluchestan
2 Ph.D Linguistics/ University of Sistan and Baluchestan,
چکیده [English]

Goldsmith (1976), in Autosegmental Phonology, has extended the phonological representation from linear to non-linear order in tonic languages. Because of the non-linear specification and the existence of layering construction of this theory, the present study deals with Lenition processes in the Sistani dialect in terms of spreading and delinking principles as proposed in autosegmental phonology. The method of this research is descriptive-analytic. To this end, 20 male, old, low educated and rural Sistani dialect speakers have been selected by random. The data has been gathered by interviewing and recording their free speech. Then the relevant data were extracted from the recorded sentences and transcribed. The phonological rules of the data have been described and analyzed based on the principles of autosegmental phonology. The research results show that the spreading process in the Sistani dialect occurs in the form of processes including palatalization, velarization, and uvularization of nasal consonants, and place of articulation assimilation as well as spirantazation of stop consonants. Moreover, the spreading process happens in vowels in the form of nasalization as well. Also, delinking process takes place in deleting initial consonants /h/ and /ʔ/, final consonants /h/, /ʔ/, /n/, /t/and /d/, middle consonants /h/ and /ʔ/ and deleting voiced feature at the end of words.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Autosegmental Phonology
  • Lenition Processes
  • Spreading
  • Delinking
  • Sistani Dialect

مراجع

آرام، یوسف و عاطفه حسینی صفوت. (1395). بررسی پیکره‌بنیاد فرایندهای واجی تضعیف و تقویت. پژوهش​های زبان‌شناسی تطبیقی درادوارتاریخیزبانفارسی، 6 (11). صص. 159-176.
آهنگر، عباسعلی. (1382). توصیف دستگاه واجی گویش سیستانی. مجله گویش‌شناسی. ضمیمه‌نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی، 6 (1)، صص. 4-32.
آهنگر، عباسعلی پاکزاد یوسفیان و حسنعلی کدخدا. (1395). توزیع جغرافیایی تنوعات واکه‌ای گویش سیستانی در دو بخش شهرکی-نارویی و میانکنگی. فصلنامه زبان‌شناسی اجتماعی، 1 (1)، صص. 22-40.
برجسته دلفروز، بهروز. (1375). دستگاه واجی گویش سیستانی. مجله علوم انسانی. دانشگاه سیستان و بلوچستان. 1 (2)، صص. 112-132.
پرمون، یداله. (1388). واکه​کاهی در گویش کرمانی. مجله​نامه پژوهشگاه میراث فرهنگی. ویژه​نامه زبان‌شناسی، 1 (1)، صص 12-25.
خلیفه​لو، سیدفرید و منصوره دلارامی​فر. (1394). خوشه دوهمخوانی آغازین در گویش سیستانی از دیدگاه واج​شناسی خودواحد. فصلنامه مطالعات زبان​ها و گویش​های غرب ایران،  2 (8)، صص. 39-62.
کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه. (1379). واج​شناسی خودواحد و کاربرد آن در فرایندهای واجی زبان فارسی. رسالة دکتری، تهران: دانشگاه تهران.
کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه. (1385). واج​شناسی. رویکردهای قاعده​بنیاد. تهران: سمت.
کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه، الهام ثباتی و فردوس آقاگل‌زاده. (1394). فرایندهای واجی تضعیف در گونه‌های کردی ایلامی. نشریه پژوهش​های زبا‌ن‌شناسی تطبیقی، 5 (9)، صص. 206-223.
فیروزیان‌پور اصفهانی، آیدا و طیبه فاتحیان. (1389). بررسی فرایندهای واجی در گویش مشهدی براساس واج​شناسی خودواحد. همایش بین​المللی گویش​های مناطق کویری ایران، دانشگاه سمنان، گلاله هنری، صص. 1647-1678.
محمدی خمک، جواد. (1379). واژه‌نامه سکایی. تهران: سروش.
مهدوی، فرشته. (1389). بررسی همگونی واجی در گونه اصفهانی براساس نظریه خودواحد. همایش بین‌المللی گویش‌های مناطق کویری ایران. دانشگاه سمنان، صص. 158-170.
میکده، اعظم. (1395). فرایندهای واجی واکه​ای در گویش فریمانی بر پایه واج​شناسی خودواحد. زبان‌کاوی، 19 (40)، صص. 15-37.
Ahangar, A. A. (2010). A study of the verb system in the Sistani dialect of Persian. Orientalia Suecana, 11 (6), pp.5-44.
Bearman, P., T. Bianquis, C. Bosworth, V. Donzel, & W. Heinrichs. (2003). The Encyclopedia of Islam. pp. 425–448. Iran, iii. Languages. Leiden: Brill.
Chomsky, N. and M. Halle. (1968). The sound pattern of English. New York:  Harper and Row.
Crystal, D. (2011). A dictionary of linguistics and phonetics (Vol. 30). Chicester: John Wiley & Sons.
Durand, J. (1990). Generative and non-linear phonology. Harlow: Longman.
Goldsmith, J. A. (1976). An overview of autosegmental phonology. Linguistics analysis, Vol. 2, No. 1, pp. 23-68.
Goldsmith, J. A. (1990). Autosegmental and metrical phonology. Oxford: Basil Blackwell.
Hegberg, L. (2006). An autosegmental theory of stress. SILL e.book series, International.
Hyman, L. M. (2013). How autosegmental is phonology?”. UC Berkeley phonology lab annual report. Berekley: University of California.
Kenstowics, M. (1994). Phonology in generative grammar. Cambridge, Blackwell publisher.
Kul, M. (2007). The Principle of least effort with in the hierarchy of linguistic preferences: external evidence from English. Ph.D.dissertation. Poznan: Adam Mickiewicz Universiry.
Kahn, D. (1976). Syllable-based generalizations in English phonology. Ph.D.  dissertation. Cambridge: MIT press.
Lass, R. (1988). Phonology, an introduction to basic concepts. Cambridge: Cambridge press.
Oden, D. (2013). Introduction phonology. Cambridge: Cambridge University press.
Okati, F., A. A. Ahangar & C. Jahani. (2009). The Status of h and ʔ in the Sistani Dialect of Miyankangi. Iranian journal of applied language study, 1(1), pp. 80-90.
Okati, F., A. A. Ahangar, E. Anonby & C. Jahani. (2010). Natural phonological processes in Sistani dialect of Iran. Iranian Journal of applied language studies, 2 (1), p. 103.
Van Oostendorp, M. (2007). Derived environment effects and consistency of exponence. Berlin: Mouton de Gruyter.  
Windfuhr, G.(1989). New Iranian language.In compendium linguarum iranicarum. Edited by Rüdiger Schmitt. (pp. 246-250). Wiesbaden: Ludwig.
زبان‌شناسی و گویش‌های ایرانی
دوره 5، شماره 2
اسفند 1399
صفحه 89-124

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 آذر 1399
  • تاریخ بازنگری: 08 اسفند 1399
  • تاریخ پذیرش: 11 اسفند 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار