فرانقش‌های بینافردی و تجربی در متن روایی زبان راجی (رایجی) بَرزُکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشکده زبان‌شناسی، کتیبه ها و متون، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری

2 دانشگاه الزهرا

چکیده

در تحلیل حاضر بندهایی از زبان رایجی بَرزُکی از منظر دو فرانقش بینافردی و تجربی ارائه می‌شود و قصد بر آن است تا تحلیل‌های معنابنیان نظریة نقش‌گرای هلیدی دربارة این گونة زبانی سنجیده شوند که مانند بسیاری از گویش‌ها یا زبان‌های محلی تنها دارای صورت گفتاری و محاوره‌ای هستند. بدین منظور، با توجه به فرانقش بینافردی، فاعل، خودایستا و نوع بندها و بر اساس فرانقش‌ تجربی، بسامد و نوع فرایندهای زبان راجی بَرزُکی مورد بررسی قرار می‌گیرند. زبان رایجی (راجی) بَرزُکی از زبان‌های در خطر ایران است که در شهر بَرزُک (50 کیلومتری شهر کاشان) به آن تکلم می‌شود. این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است و داده‌های آن از مصاحبة شفاهی با یک گویشور زن بومی 83 ساله و دوگویشور مرد بومی82 و 64 ساله بَرزُکی به دست آمده است. نتایج به دست آمده بیان‌گر آن است که از مجموع 35 بند پیاده‌شده از داستان شفاهی با موضوع سیل بزرگ 60 سال پیش این شهر، در فرانقش تجربی فرایند مادی با 66% (23 فعل) رخداد، پربسامدترین فرایند است. درصد رخداد سایر فرایندها عبارت است از: رابطه‌ای 20% (7 فعل)، ذهنی 8% (3 فعل)، فرایند رفتاری 3% (یک فعل)، کلامی 3% (یک فعل) و وجودی 0%. تحلیل فرانقش بینافردی این بندها نشان می‌دهد که از میان 35 بند، 34 بند خبری و یک بند امری می‌باشد و فاعل در 33 بند غایب و تنها در دو بند فاعل، گویندة بند است. همچنین از 35 فعل موجود در این بندها 33 بند دارای فعل گذشته (28 فعل گذشتة ساده و 5 فعل گذشتة استمراری) و 2 بند دارای زمان حال هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Interpersonal and Experiential Metafunctions in the Narrative Text of the Raji (Rayeji) Language of Barzok

نویسندگان [English]

  • Marziye Sanaati 1
  • Mahnaz Talebi-Dastenaei 2
1 Cultural Heritage and Tourism Organization
2 Alzahra University
چکیده [English]

This study aims to analyze the clauses of Barzoki language from the perspective of two metafunctions (interpersonal and experimental) and the intention is to measure the semantic analysis of Halliday’s Systemic Functional Grammar of this kind of language, which, like many local dialects or languages, has only a spoken and conversational form. For this purpose, according to the Interpersonal meta-functional analysis, the subject, finite elements, and the type of clauses and based on the experiential metafunction, the frequency, and type of processes of Raji Barzaki are examined.  Barzoki Rayeji (Raji) is one of the endangered Iranian languages which is spoken in Barzok (a city that is 50 Km far from Kashan).  This study is descriptive-analytic. The data were obtained from the interview with a female native speaker 83-year-old and 2 male native speakers 82 and 64-year-old From Barzok city. By studying 35 clauses of the oral narrative on the subject of the flood of 60 years ago in Barzok, the results indicate that the material process with 66% (23 verbs) is the most frequent event in the experiential metafunction. The occurrence of other processes is relational process 20% (7 verbs), mental process 8% (3 verbs), behavioral process 3% (1 verb), verbal process 3% (1 verb), and existential process 0%. Interpersonal meta-functional analysis of these clauses show that among the 35 clauses, 34 clauses are declarative and 1 clause is imperative; the subject is absent in 33 clauses and only in two clause subject and speaker are the same. Also in 35 verbs of the clauses, 33 verbs have the past tense (28 verbs with simple past tense and 5 verbs with a past continuous verb) and 2 verbs with the present tense.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ystemic Functional Grammar
  • Experiential Metafunction
  • Interpersonal Metafunction
  • Rayeji Language of Barzok
ابوالحسنی، زهرا. میرمالک ثانی، مریم. (1387). بررسی کتاب‌های درسی دانشگاهی بر اساس نظریه نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی و مقایسه آن با متون همسان غیردرسی. سخن سمت. (20)، صص. 129-143.
اعلایی، مریم. آقاگل‌زاده، فردوس. دبیرمقدم، محمد. گلفام، ارسلان. (1389). بررسی تبادل معنا در کتاب‌های درسی علوم انسانی: در چارچوب دستور نظام‌مند نقش‌گرای هلیدی از منظر فرانقش بینافردی (رویکردی نقش‌گرا). پژوهش زبان و ادبیات فارسی. (17)، صص. 211-228.
بازوبندی، حسین. صحرایی، رضامراد. (1394). تحلیل فرانقش میان‌فردی در نص و نقش آن در ترجمه قرآن. مطالعات ترجمه قرآن و حدیث. 2 (3)، صص. 1-25.
پهلوان‌نژاد، محمد. وزیرنژاد، فائزه. (1388). بررسی سبکی رمان «چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم با رویکرد فرانقش بینافردی نظریه نقش‌گرایی. ادب‌پژوهی. (7 و 8)، صص. 51-77.
دبیرمقدم، محمد. (1392). رده‌شناسی زبان‌های ایرانی. جلد اول. تهران: سمت.
دبیرمقدم، محمد. (1393). زبان‌شناسی نظری: پیدایش و تکوین دستور زایشی، ویراست 3. تهران: سمت.
دستجردی کاظمی، مهدی. (1390). توصیفی از گفتار دانش‌آموزان پایۀ اول ابتدایی در نظریۀ نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی: فرانقش متنی. زبان‌پژوهی. (5)، صص. 91-131.
راسخ‌مهند، محمد. (1391). واژه‌بست‌های ضمیری در گویش رایجی (آران و بیدگل)، ویژه‌نامة نامه فرهنگستان (زبان‌ها و گویش‌های ایرانی). (1)، صص. 161-172.
رمضانی، احمد، رستم‌بیک تفرشی، آتوسا. (1394). تحلیل متن کتاب زبان انگلیسی هفتم بر مبنای دستور نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی. پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی. (3)، صص. 59-76.    
صادقی، علی‌اشرف. (1393) گویش بَرزُک کاشان. دومین همایش بین‌المللی زبان‌ها و گویش‌های ایرانی: گذشته و حال. تهران: دائره‌المعارف بزرگ اسلامی.
صفایی اصل، اسماعیل. (1398). رده‌شناسی نظام مند بندهای مادی در زبان فارسی. جستارهای زبانی. 10 (3)، پیاپی 51، صص. 27-42.
صناعتی، مرضیه. (1386). مفهوم­شناسی در واژه­سازی زبان فارسی. پایان­نامة دکتری. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
عابدین، پونه. دبیرمقدم، محمد. (1399). بازنمایی وجه فعلی در مقدمه شاهنامه ابومنصوری: مقایسه رویکردی سنتی و نظریه نقشگرا در باب وجه. علم زبان، انتشار آنلاین. http://ls.atu.ac.ir/article_10940.html
کلانترضرابی، عبدالرحیم. (1378). تاریخ کاشان. تهران: سپهر.
کلباسی، ایران. (1388). فرهنگ توصیفی گونه‌های زبانی ایران. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
محمدی، رضا. صباغ جعفری، سیدمرتضی. بازوبندی، حسین. شجاعی، زینب. (1398)، بررسی شیوه‌های تبادل معنا در جملات قصار نهج‌البلاغه بر مبنای رویکرد نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی (2014). پژوهش‌نامۀ علوی، 10 (19)، صص. 1-30.
مصطفوی، پونه. صناعتی، مرضیه. (1395). بررسی سبکی یک داستانِ کوتاهِ معاصر ازمنظر نقش‌گراییِ هلیدی، مجله زبان و زبا‌‌ن‌شناسی. 23 (12)، صص. 131-156.
مهاجر، مهران. نبوی، محمد. (1376). به سوی زبان‌شناسی شعر؛ رهیافتی نقش‌گرا. تهران، نشر مرکز.
 
Achugar, M., & Colombi, M. C. (2009). Systemic functional linguistic explorations into the longitudinal study of advanced capacities: The case of Spanish heritage language learners. In The longitudinal study of advanced L2 capacities (pp. 52-73). Routledge.
Borjian, H. (2009). Median succumbs to Persian after three millennia of coexistence: Language shift in the Central Iranian Plateau. Journal of Persianate Studies2(1), pp. 62-87.
Halliday, M. A. K. (1978). Language as Social Semiotics, London: Edward Arnold.
Halliday, M. A., & Matthiessen, C. M. I. M. (2004). An introduction to functional grammar, 3rd edition. London: Edward Arnold.
Halliday, M. A., Matthiessen, C. M. (2014). An introduction to functional grammar. Routledge.
Hu, X. (2017). Experimental metafunction study of ode to the West wind and its chinese translations. English Language and Literature Studies, 7(2), pp. 151-155.
Krahnke, K. (1976). Linguistic Relationships in Central Iran. Ph.D. dissertation, University of Michigan.
Thomson, J. (1997). Application of systemic functional linguistics to the description of narrative abilities in children. In Speech Pathology Australia National Conference, Canberra (March).
Yarshater, E. (1974). The Jewish communities of Persia and their dialects. Imprimerie Orientaliste. In Ph. Gignoux and A. Tafazzoli, eds., Mélanges Jean de Menasce, Louvain. pp. 455-466.