واژه بست در کردی کلهری ایلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان‌شناسی همگانی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران.

2 دانشگاه تهران، تهران. ایران

چکیده

واژه­بست­ها واحدهای زبانی حد واسط بین واژه و وند هستند که هم بعضی از خصوصیات واژه و هم بعضی از ویژگی­های وند را دارند. پژوهش حاضر با هدف بررسی واژه­بست در گویش کردی کلهری ایلامی صورت گرفته است. این بررسی به روش توصیفی- تحلیلی است که داده­های آن با مراجعه به منابع متعدد گویش کردی کلهری ایلامی و نیز شم زبانی نگارندگان این تحقیق تهیه شده است. الگوهایی که برای تشخیص این واژه­بست­ها در این مقاله به­کار برده شده‌اند، همان معیارهایی هستند که شقاقی (1374) برای بررسی و طبقه­بندی تکواژهای وابسته در زبان فارسی از زوییکی و پولوم (1983) اقتباس کرده است. بررسی داده­های این پژوهش نشان می­دهد که واژه‌بست­های این گویش عبارتند از: ضمایر شخصی پی­بستی، افعال ربطی، نشانۀ مفعول، نشانۀ معرفه، نشانۀ نکره، نشانۀ ماضی بعید و نشانۀ مجهول. در میان این واژه­بست­ها، واژه­بست­های ضمیری (ضمایر شخصی)­ نقش مطابقه‌ای دارند. همچنین، یافته‌های پژوهش حاضر نشان می­دهند که می‌توان از الگوی زوییکی و پولوم (1983) به عنوان ابزاری علمی و البته مناسب برای تشخیص و مطالعۀ واژه­بست­های زبان کردی استفاده کرد. نکتۀ تازه و دستاورد جدید این پژوهش شناسایی واژه­بست «ɥ» به عنوان نشانۀ معین در فعل ماضی بعید و نیز استفاده از واژه­بست « jâ» برای مجهول است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Clitic in Kalhori Kurdish of Ilam

نویسندگان [English]

  • Habib Gowhari 1
  • Mehdi Mehdizade 1
  • Gholam Hossein Karimidoostan 2
  • Tayebeh Khoshbakht 1
1 Department of linguistics, Islamic Azad University of Ilam, Iran
2 Tehran University
چکیده [English]

Clitics are medial linguistic units that have some characteristics of both affixes and words. The present research has been done to investigate clitics in Kalhori Kurdish of Ilam dialect. This investigation was done through a descriptive-analytic method whose data has been collected by referring to numerous resources of Kalhori Kurdish of Ilam and the linguistic intuition of the authors of this research. The patterns used to identify these clitics in this article are those criteria applied by Shaqaqi (1374) adopted from Zwicky and Pullum (1983) to investigate and classify the morphemes of the Persian Language. The results of this research show that the clitics of Kurdish dialect include: enclitic personal pronouns, object marker, linking verbs, marker of indefinite nouns, and the marker of past perfect tense and passive marker. Of these clitics, pronoun clitics (personal pronouns) have an agreement rule. This article shows also that the model of Zwicky and Pullum (1983) can be used as an appropriate scientific tool to identify and study Kurdish language clitics. The new achievement of this research is identifying "ɥ" clitic as the marker of the auxiliary verb in the past perfect tense and the existence of "ja" clitic for the passive verb.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Clitics
  • Affixes
  • Agreement
  • Kalhori Dialect
  • Kurdish of Ilam

مراجع

خانلری، پرویز. (1377). دستور زبان فارسی، تهران: توس.
راسخ­مهند، محمد. (1384). نشانه مطابقه مفعولی در فارسی. مجموعه مقالات نخستین همایش انجمن زبان‌شناسی ایران، به کوشش دکتر مصطفی عاصی، صص 275-285.
راسخ­مهند، محمد. (1386). توصیف افعال مرکب پی­بستی و شیوۀ ضبط آنها در فرهنگ­های فارسی. فرهنگ­نویسی، (1) صص 236-252.
راسخ­مهند، محمد. (1387). ضمایر تکراری در زبان فارسی. دستور، ویژه­نامۀ فرهنگستان، (4)، صص 183-189.
راسخ­مهند، محمد. (1389). واژه­بست­های فارسی در کنار فعل. پژوهش­های زبان­شناسی، 2 (2)، صص 75-85.
شقاقی، ویدا. (1374). واژه­بست چیست؟آیا در زبان فارسی چنین مفهومی کاربرد دارد؟. مجموعه مقاله­های سومین کنفرانس زبا‌ن‌شناسی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
شقاقی، ویدا. (1386). مبانی صرف. تهران: سمت. 
صراحی، محمد امین. و علی­نژاد، بتول. (1392). رده­شناسی واژه­بست در زبان فارسی. زبان‌شناسی و گویش­های خراسان، 5 (1)، صص 103-130.
مزینانی، ابوالفضل، کامبوزیا، عالیه. و گلفام، ارسلان. (1392). پی­بست­های ضمیری فارسی میانه و ظهور ضمیرگذاری تکراری در این زبان. مجموعه مقالات اولین هم­اندیشی بررسی واژه‌بست­ها در زبان­های ایرانی، به کوشش دکتر محمد راسخ­مهند، صص 73-93.
مزینانی، ابوالفضل، کامبوزیا، عالیه. و گلفام، ارسلان. (1394). بررسی نظام واژه­بست­های ضمیری گویش مزینانی. زبان­ها و گویش­های ایرانی، دورۀ جدید، (5)، صص 81-101.
مزینانی، ابوالفضل. و شریفی، شهلا. (1394). بررسی نظام واژه­بستی ضمیری در تاریخ زبان فارسی و علل تحول آن. جستارهای زبانی، 6 (4)، پیاپی 25، صص 275-307.
مفیدی، روح­الله. (1386). تحول نظام واژه­بستی در فارسی میانه و نو. دستور، ویژه­نامۀ فرهنگستان، (3)، صص 133-153.
ممسنی، شیرین. (1380). توصیف و بررسی واژی-نحوی واژه­بست­های ضمیری در گویش دلواری. پایان­نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
معین، محمد. (1340). مفرد و جمع. تهران: امیرکبیر
نغزگوی گهن، مهرداد. (1389). از واژه­بست تا وند تصریفی. بررسی تحول تاریخی بعضی واژه‌بست­های فارسی جدید. دستور، ویژه­نامۀ فرهنگستان، (6)، صص 77-99.  
نورعلی­وند، اسماء. (۱۳۹۰).بررسی و توصیف واژه­بست در گویش لری دره­شهر. پایان­نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، تهران.
Aikhenvald, A. Y. (2003). Typological Parameters for the Study of Clitics, with Special Reference to Tarina. In: R. N. W. Dixon and A. Y. Aikhenvaid (Eds.). Word: A Cross-Linguistic Typology (pp. 42-78). Cambridge: Cambridge  University press.                   
Anderson, S. R. (1992). A-Morphous Morphology. Cambridge: Cambridge  University press.
Booij, G. (2007). The Grammer of Word. Oxford: Oxford University Press.
Crystal, D. (2008). A Dictionary of Linguistics and Phonetics. Oxford: Blackwell Publishhng.
Halpern, A. (1995). On the Placement and MorPhology of Clitics. Standard: CSLI Publications.  
Katamba, F. (1993). Morphology. London: Mcmillan Press LTD.
Katamba, F. & Stonham, J. (2006). Morphology. London: Palagrave Mcmillan.
Klavans, J. (1982). Some Problems in a Theory of Clitics. Bloomington: Indiana University Linguistic Club.              
Klavans, J. (1985). The Independence of Syntax and Phonology in Cliticisation.  language, (61), pp. 95-120. 
Russi, C. (2008). Italian Clitic: An Empirical Study. Berlin: Moutom de Gruyter.
Taylor, A. (1990). Clitic and Configurationality in Ancient Greek. Doctoral diss. University of pennsylvania.                                                  
Spenser, A. (1991). Morphological Theory: An Introduction to Word Struture in Generative Gammar. Owford & Cambridge: Blackwell.     
Zwicky, A. (1977). On  Clitics. Bloomington: Indiana University Linguistic Club.
Zwicky, A. (1985). Clitics and Particle. Language. (61), pp. 283-305.
Zwicky, A. M. (1994). Clitics. Encyclopedia of  Language and linguistics. ed. 61. R.E. Asher.pergamon Press, (2) pp. 571-575.  
Zwicky, A. & Pullum, G. (1983).  Cliticisation vs. Inflectionl: Language, (59), pp. 502-513.
زبان‌شناسی و گویش‌های ایرانی
دوره 5، شماره 1
خرداد 1399
صفحه 25-51

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 27 آذر 1398
  • تاریخ بازنگری: 25 فروردین 1399
  • تاریخ پذیرش: 27 مهر 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار