تحلیلی رده‌شناختی بر ترتیب واژگانی و مطابقه در گویش اِوَزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی استان قم

2 دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی

چکیده

هدف از نگارش این مقاله ارائة تحلیلی رده‌شناختی بر ترتیب واژگانی و مطابقه در گویش اِوَزی، از گویش‌های جنوب استان فارس، است. این گویش، در نظام مطابقه و ترتیب واژگانی ویژگی‌هایی متمایز نسبت به فارسی معیار اما متشابه با برخی دیگر از گویش‌های استان فارس از جمله لارستانی، خُنجی، بَستکی، بیخه‌ای و گراشی را آشکار می‌سازد. مبنای نظری تحقیق حاضر بررسی و تحلیل 22 مؤلفة رده‌شناختی ترتیب واژة درایر  (1992) و دبیرمقدم (1392) است. در بررسی همبستگی میان ترتیب فعل و مفعول و دیگر واحدهای دوگانه از عناصر دستوری در گویش اِوَزی، به بررسی انواع مطابقه و ترتیب واژگانی در این گویش پرداخته شده است. به دنبال آن، پارامترهای مدنظر در قالب 22 مؤلفة ترتیب واژگانی و 3 نوع مطابقه در 61 نمونة گویشی ارائه می‌شود و در قالب 23 جدول مورد تحلیل قرار می‌گیرد. نتایج این پژوهش نمایان‌گر آن است که نظام مطابقه در گویش اِوَزی پیش‌بست‌های مطابقه با فاعل فعل‌های متعدی و پی‌بست‌های مطابقه با فعل‌های لازم و متعدی را آشکار می‌سازد. بر این اساس فاعل فعل‌های لازم و فاعل فعل‌های متعدی از لحاظ مطابقه به صورت پی‌بست‌های مطابقة یکسان بر روی فعل تجلی پیدا می‌کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Typological Study on the Word Order and Agreement Patterns in Evazi Dialect

نویسندگان [English]

  • mahsa kamalpoor 1
  • Mahinnaz Mirdehghan 2
1 Qom Islamic Azad University
2 Shahid Beheshti University, Faculty of Letters and Human Sciences
چکیده [English]

The purpose of the present study is a typological analysis on word-order and agreement in Evazi dialect, one of the dialects in the south of Fars province. This dialect has shown interesting characteristics in agreement system and word-order which is different from standard Farsi but similar to some other dialects in Fars such as Larestani, Khonji, Bastaki, Bikhei and Gerashi. The research is theoretically based on Dryer (1992) and Dabirmoghadam (1392) in investigating and analyzing 22 typological components of word order in the dialect under investigation. Accordingly, the considered parameters are analyzed in the form of the above 22 word-order components and 3 agreement types which is exemplified in 61 dialect samples and further illustrated in 23 tables within the paper. The research results demonstrates that the agreement system in Evazi dialect reveals a proclitic agreement with the subject of transitive verbs, and suffixal agreement with transitive and intransitive verbs according to which, the subjects of both intransitive and transitive verbs are shown in suffixed forms on the verbs in its agreement system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • typological dialect analysis
  • Evazi dialect
  • word order components
  • subject agreement
  • object agreement
احمدی‌پور، طاهره. (1372). آرایش سازهها در زبان فارسی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
بابایی‌بزار، پروانه. (1374). بررسی گویش دزفولی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. شیراز: دانشگاه شیراز.
خضری، محمدنور. (1377). گذری بر فرهنگ مردم اوز (لارستان). شیراز: انتشارات نوید.
دبیرمقدم، محمد. (1392)، ردهشناسی زبانهای ایرانی. ج.2. تهران: انتشارات سمت.
دستجردی‌کاظمی، مهدی. (۱۳۹۰). توصیفی از گفتار دانش‌آموزان پایه اول ابتدایی در نظریه نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی: فرانقش متنی. زبان‌پژوهی، 3 (5)، صص. 93-۱۳۱.
راستی‌بهبهانی، امید. (1388). گویش بهبهانی؛ دستور صرفی، واژگان معمول. تهران: طرح و اجرای چاپ.
راستی‌بهبهانی، امید. (1391). بهبهانی، گویش یا لهجه؟ بررسی ساختار صرفی فعل در زبان محلی بهبهانی. ادبیات و زبانهای محلی ایران، 3، صص. 61-84.
رضاپور، ابراهیم. (1393). ترتیب واژگانی در سمنانی از منظر رده‌شناسی زبان. جستارهای زبانی، 5، صص. ۱۶۹-۱۹۰.
شریفی، شهلا. (1383). توصیف و تبیین آرایش واژهها در فارسی معاصر بر اساس ملاحظات رده‌شناختی. رسالة دکتری. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
شریفی، شهلا. (1387). آرای هاوکینز در حوزۀ رده‌شناسی و بررسی انطباقیا عدم انطباق این آرا بر آرایش واژه‌ها در زبان فارسی. زبان و زبان‌شناسی، 4، صص. 78-96.
شریفی، شهلا. و اخلاقی، الهام. (۱۳۹۲). معرفی رویکرد معیار در رده‌شناسی صرفی و نمود آن در برخی گویش‌ها و زبان‌های رایج در ایران. زبان‌پژوهی، ۹، صص. ۴۷-۷۰.
شقاقی، ویدا. (1394). وند گروهی. زبان و زبان‌شناسی، ۱۷، صص. ۱-۲۶.
کدخدای طراحی، مهدی. (1385). دستور لهجه شوشتری. رسالة دکتری. تهران: دانشگاه تهران.
گرامی، شهرام. (1385). توصیف دستگاه فعل در گویش بهبهانی. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز. ویژه‌نامه زبان انگلیسی و زبان‌شناسی. 1، صص 108-126.
گلفام، ارسلان. (1379). شباهت­ها و تفاوت­های زبانی: جهانی­ها و رده­شناسی. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 155 (979).
معماری، مهران. (1389). بررسی و توصیف زبان­شناختی گویش بهبهانی. اهواز: کردگار.
میردهقان، مهین­ناز. (1387). حالت­نمایی افتراقی در زبان­های هندی/ اردو. پشتو و بلوچی. در چارچوب بهینگی واژنقشی. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
میردهقان، مهین­ناز. و مهمانچیان ساروی، شیرین. (1390). آرایش واژگانی در جملات خبری گویش آتنی (ساروی) در چارچوب نظریة بهینگی. جستارهای زبانی. 3. صص. 53-83.