ترتیب ‌واژه‌ در ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بهبهانی ‌از‌ منظر‌‌ رده‌شناسی ‌زبان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشکدۀ فنی شهید باهنر شیراز

چکیده

بهبهانی متعلق به شاخة جنوبی زبان‌های ایرانی غربی است که به لحاظ رده‌شناسی «ترتیب واژه» کم‌تر مورد توجه قرار گرفته است. شهر بهبهان در جنوب شرقی استان خوزستان قرار دارد. مردم این شهر به بهبهانی گفت‌وگو می‌کنند. این مقاله وضعیت رده‌شناختی ترتیب واژه را در بهبهانی بر اساس 24 مؤلفة رده‌شناختی درایر با دو ردة فعل‌میانی و فعل‌پایانی در منطقة زبانی اروپا-آسیا و کلیة مناطق زبانی جهان بررسی کرده است. یافته‌های این مقاله نشان می‌دهند که هرچند بهبهانی آمیخته‌ای از مؤلفه‌های رده‌شناختی فعل‌پایانی و فعل‌میانی است، اما گرایش زیادی به مشخصه‌های رده‌شناختی زبان‌های فعل‌میانی دارد‌‍‌. بهبهانی علی‌رغم این‌که در بسیاری از مؤلفه‌های رده‌شناختی مزبور به فارسی شباهت دارد، اما در برخی از ویژگی‌های دستوری، مثل فقدان فعل‌های کمکی مستقل برای بیان زمان آینده، فقدان نمود مستمر در زمان‌های حال و گذشته، و همچنین، نبود‌ نشانة مفعول صریح، با زبان فارسی تفاوت دارد. در این پژوهش داده‌های زبانی گردآوری‌شده از گویشوران بهبهانی، با استفاده از پرسشنامه، مطابق با معیارهای زبان‌شناسی و شّم زبانی آن‌ها، توصیف و تحلیل شده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Word Order Typology of Behbahani

نویسنده [English]

  • shahram gerami
Bahonar technical facaulty
چکیده [English]

Behbahani belongs to the southwest Iranian languages the word order of which has rarely been studied from a typological viewpoint. This paper examines the typological status of word order in Behbahani based on Dryer’s 1992 paper on  twenty four word order criteria concerning VO versus OV typological language dichotomy in Eurasia, that is, Behbahani’s language area and all the language areas of the world. The results show that although Behbahani does have word order typological criteria of VO versus OV languages, it tends to have more of VO typological properties. Although Behbahani is similar to modern Persian in many of its word order criteria, it lacks a case marker for the direct object and independent auxiliaries for future tense as well as the progressive aspect. Based on the questionnaire method of data collection, the data description and analysis was done using the speakers' linguistic intuitions and linguistic criteria.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pairs of Word Order Correlations
  • Left Branching
  • Right Branching
  • Branching Direction
  • Typological Criteria
احمدی‌پور، طاهره. (1372). آرایش سازه‌ها در فارسی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علامه‌ طباطبایی.
حامدی شیروان، زهرا. (1395). بررسی آرایش واژه‌ها و حالت‌نمایی در گویش‌‌های فارسی خوزستان از منظر رده‌شناختی. پایان‌نامة دکتری زبان‌شناسی همگانی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
حامدی شیروان، زهرا.، شریفی، شهلا. و الیاسی، محمود. (1394). بررسی و توصیف واژه‌بست‌های ضمیری در گویش بهبهانی. جستارهای زبانی، ۷ (۴)، صص. ۱۲۵-۱۴۷.
حامدی شیروان، زهرا.، شریفی، شهلا. و الیاسی، محمود. (1394). بررسی و توصیف حالت‌نمایی در چهار گویش فارسی خوزستان از منظر رده‌شناسی زبان. مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران، 2 (8)، صص. 1-23.
دبیرمقدم، محمد. (1376). فعل مرکب در زبان فارسی. زبا‌‌نشناسی. سال 12 (1 و2)، 2-46.
دبیرمقدم، محمد. (1392). رده‌شناسی زبان‌های ایرانی. 2 جلد. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
راستی بهبهانی، امین. (1388). گویش بهبهانی، دستور صرفی، واژگان معمول. تهران: طرح و اجرای کتاب.
راستی بهبهانی، امین. (1391). بهبهانی؛ گویش یا لهجه؟ (بررسی ساختار صرفی فعل در زبان محلی بهبهانی). ادبیات و زبان‌های محلی ایران زمین، 2 (3)، صص 61-84.
راسخ‌مهند، محمد. (1382). قلب نحوی در زبان فارسی. پایان‌نامه دکتری. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
رضاپور، ابراهیم. (1394). ترتیب واژه در سمنانی از منظر رده‌شناسی زبان. جستارهای زبانی، 6 (5).
رضایی، والی.، بهرامی، فاطمه.‌ (1394). مبانی رده‌شناسی زبان. تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
شجاعی، ماهرخ. (1396). آرایش سازه‌ها در زبان فارسی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
شرفیان، پروین. (1390). تطابق اصطلاحات، کنایات و ضرب‌المثل‌های بهبهانی با ضرب‌المثل‌های فارسی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. اهواز: دانشگاه پیام نور.
فیض‌بخش، هدی. (1394). ترتیب بی‌نشان و نشان‌دار سازه‌ها در کردی اردلانی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
گرامی، شهرام. (1385). توصیف دستگاه فعل در گویش بهبهانی. مجلة علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 23 (1).
محمدیان، خیراله. (1394). توصیف همزمانی ساخت‌واژة گویش بهبهانی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. یاسوج: دانشگاه یاسوج.
محمودوف، حسن. (1365). ترتیب توالی کلمات در جملات سادة دو ترکیبی فارسی. ترجمة احمد شفایی. مجلة زبان‌شناسی، 3 (1)، صص. 53-66.
معماری، مهران. (1375). بررسی و توصیف زبان‌شناختی گویش بهبهانی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
معماری، مهران. (1389).  بررسی و توصیف زبان‌شناختی گویش بهبهانی. اهواز:  انتشارات کردگار.
منصوری، مهرزاد. (1384). گروه پوسته‌ای در زبان فارسی. پایان‌نامة دکتری. تهران: دانشگاه علامه‌ طباطبایی.
نشاطی، فرخنده. (1395). بررسی دستور زبان گویش بهبهانی در آثار برجستة شاعران محلی‌سرا. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. اهواز: دانشگاه شهید چمران.
واحدی لنگرودی، محمدمهدی. (1381). ترتیب اصلی کلمات در جملات ساده و جفت های همبستگی در گویش گیلکی لنگرود. پژوهش زبان‌های خارجی، 13، صص. 151-175.