هم‌نامی و نقش‌های مختلف تکواژ وابستة “-æ” در کردی‌ ملکشاهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی/ دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام، ایلام، ایران

2 استادیار زبان‌شناسی همگانی/ دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام، ایلام، ایران

3 استاد زبان‌شناسی همگانی/ دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

هم‌نامی پدیده­ای است که در آن مقولات مختلف زبانی با نقش­ها و معانی نامرتبط از صورت‌های آوایی و نوشتاری یکسان برخوردار هستند. هدف از پژوهش­ حاضر بررسی نقش­های مختلف تکواژ “-æ” در کردی ملکشاهی است. پیکرة زبانی این پژوهش با استفاده از مصاحبه­های نیمه­ساختار­یافته از سخنگویان کردی ملکشاهی به عنوان یکی از شهرستان­های مرکزی استان ایلام گردآوری شد. برای بررسی نقش فرآیند دستوری­شدگی در ایجاد هم‌نامی تکواژ “-æ” از اصول ارائه‌شده توسط هاپر (1996) و همچنین سازوکارهای معرفی شدة هاینه و همکاران (1991) بهره گرفته می‌‌شود. یافته­های مطالعه نشان داد که چند مقولة مستقل زبانی در کردی ملکشاهی به صورت تکواژ وابستة “-æ” بازنمایی می­شوند. صورت مذکور ممکن است به عنوان پی­بست، وند تصریفی و یا اشتقاقی در بافت­های مختلف واقع شود. این تکواژ به عنوان وندی تصریفی با نقش «نشانة معرفه» به اسم یا گروه اسمی متصل می­شود. تکواژ وابستة“-æ”  به صورت پی­بستی و با نقش فعل ربطی و معین «است» نیز در کردی ملکشاهی به­کار برده می­شود. تکواژ “-æ” همچنین صورت الحاقی دو حرف اضافة مستقل «در» و «به» در گونة مذکور است که به برخی افعال به عنوان میزبان متصل می­شود. علاوه بر این کارکردها، این تکواژ صورت دو پسوند اشتقاقی کردی ملکشاهی است که در تولید ساخت نام­آوا و اسم به کار برده می­شود. هر یک از نمودهای “-æ” در طول سازوکار دستوری­شدگی تحت تأثیر تغییرات آوایی، ساختواژی ، نحوی و معنایی قرار گرفته­اند و باعث ایجاد این هم‌نامی شده­اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

On the Homonymy and Different Functions of Bound Morpheme “-æ” in Malekshahi Kurdish

نویسندگان [English]

  • Ameneh Karimi 1
  • Habib Gowhari 2
  • Gholam Hossein Karimidoostan 3
1 Department of Linguistics, Ilam Branch, Islamic Azad University, Ilam, Iran
2 Department of linguistics, Islamic Azad University
3 Tehran university
چکیده [English]

Homonymy is a phenomenon in which different linguistic categories have the same phonological and orthographic form. This study aims to investigate different functions of “-æ “in Malekshahi Kurdish. The data is collected from native speakers of Malekshahi Kurdish. Hopper (1996) and Heine and et. al.  (1991) as theoretical frameworks are used to examine the reasons for different functions of morpheme “-æ “and also the reasons for the homonymy of morpheme “-æ”. The findings show that different linguistic categories are represented by the bound morpheme “-æ “. It may be used in various contexts as a proclitic, inflectional or derivational affix. As an inflectional affix, it is suffixed to nouns and noun phrases to signal definiteness in Malekshahi Kurdish. As a proclitic, “-æ” is suffixed to verbs to function as an auxiliary or linking verb to represent perfect aspect. It is also used as an applicative form of two prepositions “to” and “in” which are attached to some given verbs. “-æ” is, also, used to represent two derivational affixes to make onomatopoeias and some nouns. Each manifestation of “-æ” has undergone some phonological, morphological, and syntactic changes due to grammaticalization which is the underlying reason for this homonymy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bound Morpheme “-æ”
  • Grammaticalization
  • Homonymy
  • Malekshahi Kurdish
  • Southern Kurdish

مراجع

اسحاقی، مهدیه. (1396). هم نامیِ یک حرف اضافه و یک ضمیر در گونة گفتاری کرمان. زبان و زبان‌شناسی، 13(25)، صص. 89-106.
بیرجندی، احمد. (1381). شیوه آموزش املای زبان فارسی و نگارش. تهران: انتشارات مدرسه.
شقاقی، ویدا. (1392). وند گروهی. زبان و زبان­شناسی. 9(17)، صص. 1-26. 
حق­بین، فریده و منصوره­سادات فضلی. (1388). فعل­های معین در زبان فارسی و فرضیة فعل معین دوجزئی. زبان­پژوهی، 1(1)، صص. 35-50. 
صفوی، کورش. (1387). درآمدی بر معنی شناسی. تهران: سورة مهر.
کریمی، یادگار و الهه نجفی. (1396). ساخت الحاقی: توصیف و پیامدهای نظری.  پژوهش­های زبان­شناسی، 9(1)، 120-99.
کلباسی، ایران. (1375) شناسه سوم شخص مفرد در مصادر فارسی. مجله فرهنگ (ویژه زبان­شناسی)، 2(7)، صص. 27-35.
کلباسی، ایران. (1384). وند زمان گذشته در لهجه­ها و گویش­های ایرانی. زبان و زبان­شناسی، 1(1)، صص. 59-74.
نغزگوی­کهن، مهرداد (1389) چگونگی شناسایی موارد دستوری­شدگی. فصل­نامه پژوهش­های زبان و ادبیات تطبیقی، 1(2)، صص. 149-165.
 Akhmedova, M. & A. Garayeva. (2015). General issues of homonymy in the persian language. Journal of Sustainable Development. 8(4), pp. 126-131.
Anderson, S. R. (1992). A-morphous morphology. Cambridge: Cambridge University Press.
Allan, K. (1986). Linguistic meaning. vol. 1. London: Routeledge.
Baker, M. (1988). Incorporation: A theory of grammatical function changing. Chicago: University of Chicago Press.
Booij, G. (2007). The grammar of words.  2nd ed. Oxford: Oxford University Press.
Bussmann, H. (1996). Routledge dictionary of language and linguistics. London: Routledge.
Cruse, D. A. (1986). Lexical semantics. Cambridge: Cambridge University Press.
Crystal, D. (1992). An encyclopedic dictionary of language and languages. Cambridge, MA: Blackwell.
Edmonds, C. J. (1955). Prepositions and personal affixes in southern Kurdish. Bulletin of the School of Oriented and African Studies, 17(3), pp. 490-502.
Fattah, I. K. (2000). Les dialectes kurdes méridionaux: étude linguistique et dialectologique. Acta Iranica, 37, Leuven: Peeters.
Fromkin, V., R. Radman, and N. Hyams, (2003). An introduction to language. 7th ed. USA: Heine, a part of Tomson Corporation.
Geeraerts, D. (2010). Theories of lexical semantics. Oxford: Oxford University Press.
Hartmann, R. and F. C. Stork (1976). Dictionary of language and linguistics. London: Applied Science Publishers Limited.
Heine, B., Claudi, U., & Hünnemeyer, F. (1991). Grammaticalization: A conceptual framework. University of Chicago Press.
Hopper, P. (1996). Some resent trends in grammaticalization. Annu. Rev. Anthropol. (25), pp. 217-236.
Hopper, P J. & E. C. Traugott. (1993). Grammaticalization. Cambridge: Cambridge University press.
Kroeger, Paul R. (2005). Analyzing grammar. Cambridge: Cambridge University Press.
Izadi, M. (1992). The Kurds: a concise handbook. Washington, DC: Talor & Francis.
Ladefoged, P. (2006). A Course in phonetics. USA: Thomson Wadsworth.
Lehmann, C. (1982). Thoughts on grammaticalization: a programmatic Sketch. Vol. Ι. Arbetiten des kölner Universalien-Projekts, (48). Köln: Universtät Köln.
Lyons, J. (1977). Semantics. (2 vols). Cambridge: Cambridge University Press.
Lyons, J. (1982). Language and linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
MacKenzie, D. N. (1961) Kurdish dialect studies, vol.1, London: Oxford University Press.
Marantz, A. (1993). Implication of asymmetries in double object constructions. In Theoretical aspects of Bantu grammar. Edited by Sam A. Mchombo. pp. 113-150. Stanford: CSLI Publications.
Meillet, A. (1958). L’évolution des forms grammaticales. Scientia (Rivista diScienza) 12 (26), pp. 130–148.
Nebez, J. E. (1976). Towards a unified Kurdish language. National-union of the Kurdish students in Europe.
Palmer, F. R. (1976). Semantics: A new outline. Cambridge: Cambridge University Press.
Palmer, F. R. (1984). Semantics. Cambridge: Cambridge University Press.
Pylkkänen, L., R. Llinás, & G. L. Murphy (2006). The representation of polysemy: MEG evidence. Journal of Cognitive Neuroscience, 18 (1), pp. 1-13.
Pylkkänen, L. (2008). Introducing arguments. Cambridge Mass: MIT Press.
Richards, J. C. and R. Schmidt. (2002). Longman dictionary of language teaching and applied linguistics. Essex: Pearson education Limited.
Rodd, J. M., M. G. Gaskell, & W. D. Marslen-Wilson. (2002). Making sense of semantic ambiguity: semantic competition in lexical access. Journal of memory and language, (46), pp. 245-266.
Salim, J. (2013). Homonymy in Jordanian colloquial Arabic: A semantic investigation. English language and literature studies, 3 (3). pp. 69-67.
Watkins, F. C., W. B. Dillingham, and J. Hiers. (2001). Practical English handbook. 11th ed. Boston: Houghton Mifflin Company.
Wegener, Ph. (1885). Untersuchungen über die Grundfragen des Sprachlebens. Halle: Niemeyer.
Yule, G. (2006). The study of language. 3th ed. Cambridge: Cambridge University Press.
Zwicky, A. M. and G. Pullum. (1983). Cliticization vs. inflection: English n’t. Language, (59), pp. 502-513.
زبان‌شناسی و گویش‌های ایرانی
دوره 5، شماره 2
اسفند 1399
صفحه 269-293

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 26 اسفند 1398
  • تاریخ بازنگری: 10 تیر 1399
  • تاریخ پذیرش: 27 مرداد 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار