کشش جبرانی در ترکی آذربایجانی در چارچوب تسلسل‌گرایی هماهنگ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

2 زبانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

3 گروه زبانشناسی، دانشگاه پیام نور، اردبیل، ایران.

چکیده

کشش جبرانی فرایندی دوبخشی است که در بخش اول آن عنصری حذف و در بخش دوم عنصر دیگری کشیده می­شود. ارائۀ تحلیل یکپارچه از دو بخش این فرایند برای نظریه­های واج‌شناسی مهم است. این پژوهش فرایند کشش جبرانی را در زبان ترکی آذربایجانی گویش اردبیلی در چارچوب تسلسل­گرایی هماهنگ که یکی از رویکردهای نظریۀ بهینگی است توصیف و تبیین می­کند. معرفی و رتبه­بندی محدودیت­های دخیل در آن و ارزیابی کفایت رویکرد مذکور در تبیین این فرایند، از اهداف دیگر این پژوهش است. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی است و داده­های مورد نیاز به روش میدانی و از طریق مصاحبه با30 گویشور گردآوری و با استفاده از آزمون خی2 تحلیل می‌شوند. بر اساس یافته­های پژوهش، بین فراوانی مشاهده­شده و موردانتظار در رابطه با کشش و عدم کشش واکه بعد از حذف همخوان غلت، تفاوت معنادار وجود دارد. داده­های تحقیق در چارچوب تسلسل­گرایی هماهنگ در قالب تعامل محدودیت­ها و ترسیم تابلوی بهینگی بررسی شد. تحلیل داده­ها نشان داد که در این گویش، همخوان­های غلت/j/  و/w/ از جایگاه پایانه و آغازۀ هجا بعد از واکه­های/ø, y, o/ حذف می­شوند، با این تفاوت که حذف از جایگاه پایانۀ هجا بر خلاف آغازه، منجر به کشش واکۀ پیشین می‌شود. فعال‌بودن محدودیت glideCOND باعث حذف همخوان­های غلت و فعال‌بودن محدودیت WBP باعث وقوع کشش جبرانی می­شود. رتبه‌بندی محدودیت­های دخیل در این فرایند به شکل زیر است:
 WBP, *FLOAT  >> MAX[µ] , glideCOND >> MAX, *μ/C  >> DEP-L[µ], *SHARE

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Compensatory Lengthening in Azerbaijani Turkish within Harmonic Serialism

نویسندگان [English]

  • Afshar Najafzadeh 1
  • Mohammad Razinejad 2
  • Latif Attari 3
1 - دبیر آموزش ورورش
2 University of Mohaghegh Ardabili
3 Payam Noor University of Ardabil
چکیده [English]

Compensatory Lengthening is a two-part process in which one element is deleted in the first part and another is lengthened in the second part. Presenting an integrated analysis of the two parts of this process has always been challenging for phonological theories. This research examines the Compensatory Lengthening process in the framework of the Harmonic Serialism approach, which is one of the optimality theory's approaches. The goals of this research are to explain the process of Compensatory Lengthening in the Ardabili dialect of Azerbaijani Turkish language, to introduce and rank the constraints involved in it, and to evaluate the adequacy of the Harmonic Serialism oriented approach in explaining this process. The method of this research is descriptive-analytical and the required data was collected by field data collection method. The research data has been analyzed in the framework of the Harmonic Serialism approach in the form of the interaction of constraints and the drawing of the optimality tableau. The data analysis showed that in this dialect, the glide consonants /j/ and /w/ are deleted from the coda position and the onset of the second syllable, with the difference that deleting from the coda, which is a moraic position, leads to vowel lengthening. However, deleting the second syllable from the onset position, which is a nonmoraic position, does not cause the previous vowel to be lengthened. The activation of the glideCOND constraint causes the elimination of glide consonants and the activation of the WBP constraint causes the compensatory lengthening process to occur.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Compensatory lengthening
  • gradualism
  • harmonic serialism
  • fully faithful candidate
  • constraint
ابراهیمی، شیما و الهام اخلاقی (1396). بررسی فرایند آوایی کشش جبرانی در گویش تایبادی بر اساس نظریۀ بهینگی. دوفصلنامه زبان­شناسی  گویش­های ایرانی، 2(1)، 23-44.
بی­جن­خان، محمود (1384). واج شناسی نظریۀ بهینگی. تهران:  سمت.
ثباتی، الهام (1396). تجزیه و تحلیل کشش جبرانی واکه در گونه­های کردی ایلامی با  تکیه بر تحلیل مورایی. فصلنامه علم زبان، 4(7) ،81-98.
جم، بشیر (1388). نظریۀ بهینگی و کاربرد آن در تبیین فرایندهای واجی زبان فارسی. رسالۀ دکترای زبان شناسی همگانی. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
رضی­نژاد، محمد (1391). توالی هماهنگ در زبان ترکی آذربایجانی. مجله زبان و زبان­شناسی. 16(8)، 15-33.
رضی­نژاد، محمد (1397). برطرف‌کردن التقای واکه­ها در ترکی آذربایجانی. نشریه پژوهش­های زبان­شناسی. 11 (1)، 61-72.
علی‌نژاد، بتول و محمد‌صدیق زاهدی (1388). تحلیل مورایی کشش جبرانی واکه در گویش کردی سورانی. مجلۀ پژوهش‌های زبان‌شناسی دانشگاه  اصفهان، 1(1)،27-46.
مهدوی، فرشته، بتول علی نژاد و عادل رفیعی (1399). نگاهی تازه به فرایند کشش جبرانی در زبان فارسی. مجلۀ زبان­شناسی و گویش­های خراسان، 12(1)، 111-136.
Alqahtani, M. (2023). Underapplication Opacity Beyond the Non-Local Compensatory Lengthening in Modern Colloquial Persian. In SKASE Journal of Theoretical Linguistics [online]. 2020, vol. 17, no. 5 [cit. 2020-12-01].Available on web page http://www.skase.sk/Volumes/JTL47/pdf_doc/01.pdf.
Hayes, B. (1989). Compensatory lengthening in moraic phonology. Linguistic Inquiry, 20(2): 253-306.
Lee, S. (2021). Compendatory lengthening in harmonic serialism. Linguistics Research, 38(1): 99-121.
Kavitskaya, D. (2002). Compensatory lengthening: Phonetics, phonology, diachrony. New York: Routledge.
Kleban, G. (2019). Compensatory Lengthening in OT and DOT: Loss of Dorsal Fricatives in Middle or Early Modern English . ANGLICA an international journal of English studies,28(2), pp 47-61.  https://orcid.org/0000-0003-1030-3518
McCarthy. J .(2010). Harmonic Serialism supplement to Doing Optimality Theory. Available at: https://works.bepress.com/john_j_mccarthy/108/.
McCarthy,  J. and Prince, A. (1993).  Prosodic Morphology I: Constraint interaction and   satisfaction. Ms., (Linguistics department) University of Massachusetts at Amherst and Rutgers University.
Samco, B. (2011). Compensatory lengthening in harmonic serialism. Qualifying paper. University of California, Santa Cruz. https://roa.rutgers.edu/content/article/files/1227_samko_1.pdf  
Sezar, E. (1985). An auosegmental analysis of compensatory lengthening in Turkish. In Leo Wetzels and Engin Sezer (edd.) Studies in compensatory lengthening. Dordrecht: Foris.
Shaw, J. A. (2009). Compensatory lengthening via mora preservation in OT-CC: Theory and predictions. In Muhammad Abdurrahman, Anisa schardi and Martin Walkow (eds), Proceedings of the North East Linguistic Society, 38, 297-310. Amherst, MA: GLSA Publications.
Torres-Tamarit, F. (2016). Compensatory and opaque vowel lengthening in Harmonic Serialism. In John J. McCarthy & Joe Pater (Eds), Harmonic Grammer and Harmonic Serialism (Advances in Optimality Theory), 301-326 . London: Equinox Press.