تحلیل مؤلفه های نام شناسی اجتماعی و مفهوم سازی های فرهنگی نام افراد در میان گویشوران لر در ناحیۀ شمال و شمال شرق دزفول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دبیر زبان و ادبیات فارسی. آموزش و پرورش دزفول.

چکیده

نام های افراد به مثابه یک منبع غنی اطلاعاتی سرشار از مفهوم ­سازی­هایی است که به کار تحقیق در تاریخ و فرهنگ، نحوۀ زیست و مختصات جغرافیایی و اقلیمی اقوام مختلف می­آید. از این ­رو، نام­های افراد، شاخصی مهم برای ورود به یک جامعه و آشنایی با فرهنگ اقوام مختلف است. نگارنده در این پژوهش، با گردآوری پیکره­ای از نام­های افراد در میان گویشوران «لر» در ناحیۀ شمال و شمال ­شرقی دزفول در پی استخراج و استنتاج سویه‌های فرهنگی این نام­ها برآمده است و از راه مصاحبه با گویشوران و تکیه بر شم زبانی خود و منابع کتابخانه­ای به توصیف و تحلیل نام­ها پرداخته است. آن‌چه که در میان پیکرۀ نام­های این ناحیه از منظر ساخت­واژی با سویۀ فرهنگی با بسامد بالایی مشاهده گردید، به کار رفتن واکه ­های  i:/ u://e/ در پایان نام­ها برای تحبیب است. همچنین موضع­ گیری­های استعاری در نامها دیده می­ شود که همراه بار معنایی مثبت و منفی است و بازتاب موضع گفتمانی نام­گذار در قبال پذیرندۀ نام است. بخشی از وجوه استعاری نام­ها نیز روایت­گر مفهوم­ سازی­ های فرهنگی است که ریشه در باورها، جهان بینی ­ها و سبک زندگی افراد دارد. همچنین نام­های توتمی افراد که وجهی خاص از شیوه ­های اندیشیدن را باز می ­نمایاند قابل توجه است. به کار رفتن جای ­نام ­ها برای افراد نیز از شاخصه ­های مهم گویشوران این ناحیه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The analysis of social onomastics and cultural-social conceptualizations of individuals’ names among ‘Lur’ speakers in the north and northeast of Dezful

نویسنده [English]

  • abbas Ashiri Livesi
Persian language and literature secretary, Dezful Education.
چکیده [English]

The name of people, as a rich source of information, abounds with conceptualizations; they deal with research works, such as history and culture, way of life, and geographic coordinates and climatic conditions in different ethnic groups. Thus, the name is a crucial indicator of how people enter a country and how familiar they are with the culture of different ethnic groups. In the present corpus-based study, the researcher has gathered a corpus of names of people among ‘Lur’ speakers in the north and northeast of Dezful to extract and infer the cultural orientation of the names. To this end, the researcher has described and analyzed the names with the use of library resources as well as interviewing speakers who emphasize and preserve their linguistic intuition. Among these corpora of names, the use of vowels/uː/iː/e, in terms of morphology with cultural orientation, was seen with high frequency; these vowels are used at the end of the names to give the meaning of ‘be loved’ to them. Besides, metaphorical orientations are seen in the names associated with positive and negative connotations. Moreover, the discourseal orientation of the name giver towards the name receiver is determined by the naming process. Some parts of metaphorical aspects of names are the narrative of cultural conceptualization originating from beliefs, worldviews, and lifestyle. In addition, totem names of people that reflect a certain aspect of ways of thinking are salient. Furthermore, the use of toponyms for people is an important characteristic of speakers of this region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • toponymy
  • Lur speakers
  • cultural conceptualization
  • linguistics onomastics
  • social onomastics
استروس، لوی (1394). توتمیسم. ترجمۀ مسعود راد. تهران: توس.
ارژنگ، غلامرضا (1393). دستور زبان فارسی امروز. تهران: قطره.
پورمظفری، داوود (1400) تحلیل صرفی و نحوی نام­های افراد در گویش لامردی. زبان­شناسی  و گویش‌های  ایرانی، 6 (1)، صص. 291- 323.       
خیام­پور، عبدالرسول (1392). دستور زبان فارسی. تبریز: ستوده.
دانسی، مارسل (1397). مباحث اساسی زبان­شناسی مردم­شناسانه. ترجمة علی­اکبر شیری. تهران: تمدن علمی.
راسخ­مهند، محمد (1398). مکاتب نوین زبانشناسی. تهران: آگه.
سامعی، حسین (1398). صرف در زبان فارسی. تهران: کتاب بهار.
شریفیان، فرزاد (1398). زبان­شناسی فرهنگی: مفهوم­سازی­های فرهنگی و زبان. مترجمان طاهره احمدی­پور، پریا رزم­دیده، حامد مولایی. رفسنجان: انتشارات دانشگاه ولی­عصر(عج).
صادقی، علی­اشرف (1397). پسوندهای تحبیبی فارسی در دورۀ اسلامی (1). فرهنگ­نویسی، 13، صص. 41-3.
صادقی، علی­اشرف (1398ب). پسوندهای تحبیبی فارسی در دورۀ اسلامی (3). فرهنگ­نویسی، 15، صص. 16-3.
صادقی، علی­اشرف (1399). پسوندهای تحبیبی فارسی در دورۀ اسلامی (5). فرهنگ­نویسی، 17، صص. 3-22.
طباطبایی، علاءالدین (1398). ترکیب در زبان فارسی: بررسی ساختاری واژه­های مرکب. تهران: کتاب بهار.
قنبری عدوی، عباس (1392). تأثیر مذهب بر نام­گذاری مردم چَهارمَحال و بختیاری. دوفصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه. (2)، صص. 83-107.
کلباسی، ایران (1371). ساخت اشتقاقی واژه در فارسی امروز. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
کوچش، زولتان (1396). استعاره مقدمه­ای کاربردی. ترجمۀ جهانشاه میرزابیگی. تهران: آگاه.
 گیرتس، کلیفورد (1399). تفسیر فرهنگ­ها. ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: ثالث.
لیکاف، جرج و مارک جانسون (1395). استعاره­هایی که با آن­ها زندگی می­کنیم. برگردان هاجر آقاابراهیمی. تهران: علم.  
 لازار، ژیلبر (1393). دستور زبان فارسی معاصر. ترجمۀ مهستی بحرینی. تهران: هرمس.
 ماهوتیان، شهرزاد (1393). دستور زبان فارسی از دیدگاه رده­شناسی. ترجمۀ مهدی سمائی. تهران: مرکز.    
مرادی طادی، محمدرضا (1397). جریان سیاست­نامه­نویسی در تاریخ: اندیشه­های سیاسی سدۀ میانه. تهران: تمدن علمی.    
ندیم، مصطفی (1384). نظام نام­گذاری غیررسمی عامه در میان جزیره­نشینان قشم. نامۀ انسان­شناسی، 4(7)، صص. 147-160.
 هَمَوند، زَکی (1400). مکاتب نوین زبان­شناسی: یک دورۀ فشرده. ترجمۀ سهند الهامی. تهران: مرکز. 
­Abdikhalikovna, K. F. (2020). Principles of Toponyms  (Place Names) Classifications. International Journal of Multicultural and   Multireligio Us Understanding. 7 (6). pp. 37-79.
Evans, R. (1956). Nuer religion. Oxford at theclarendon press.
Jurafsky, D. (1996). Universal tendencies in the semantics of the  diminutive. Languag., 72. pp. 533-578.
­Kramsch, C. (1998). Language and culture. Oxford: Oxford University Press.
Tent, J. & H. Slatyer (2009). Naming places on the ‘Southland’: European place-naming practices from1606 to 1803. Australian Historical Studies, 40 (1), pp. 5-31.
Tent, J. (2015). Approaches to research in toponymy. names, 63 (2), pp 65-74.
­Zhao, F. Y. Fu, G. Luan, S. Zhang, J. Cai, J. Ding, Jiang, J. Qian, and Z. Xie (2020). Spatial-temporal characteristic analysis of ethnic toponyms based on spatial information entropy at the rural level in Northeast China. Entropy, 22 (4), p. 393.
Zipf, G. K.  (1949). Human behavior and the principle of least effort: An introduction to human ecology. Cambridge, Mass.: Addison-Wesley.