ساخت‌های تشبیهی در زبان فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان انگلیسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، لرستان، خرم آباد

2 دانشگاه شیراز، فارس، ایران

چکیده

مفهوم مقایسه در نظام شناختی ما می‌تواند در قالب ساخت‌های گوناگونی مجال بروز یابد. یکی از ساخت‌هایی که به وسیلة آن می‌توان بین دو (یا چند) گروه ارجاعی رابطة مقایسه برقرار کرد، «ساخت‌های تشبیهی» هستند. در این گونه ساخت‌ها یک گروه ارجاعی که معیار نام می‌گیرد، دارای یک ویژگی/ صفت در حد اعلاء می‌باشد و گروه ارجاعی دیگر به سبب داشتن همان ویژگی/ صفت به آن (معیار) تشبیه می‌شود. در پژوهش حاضر بر مبنای آرا و روش‌شناسی هسپلمت و باخهولتز (1998) به تحلیل داده‌های زبان فارسی پرداخته می‌شود. این داده‌ها به تعداد 739 نمونه، به طور عمده از داستان‌های معاصر و فیلم‌نامه‌ها تهیه شده‌اند. یافته‌ها مؤید آن است که گویشوران به طور کلی از دو راهبرد ساخت‌واژی و نحوی برای رمزگذاری مفهوم تشبیه در زبان استفاده می‌کنند. در راهبرد ساخت‌واژی می‌‌توان به سه گونه ساخت‌های تشبیهی با ادات تشبیهی، محمول تشبیهی و حالت تشبیهی قائل بود. در سطح نحو نیز عبارت‌ها و بندهایی وجود دارند که در حکم افزوده برای بند اصلی مفهوم تشبیه را به کل ساخت اضافه می‌کنند و شامل ساخت‌های گسیخته، عبارت‌های نقشی، بند تشبیهی، بند تشابهی و بند توافقی می‌شوند. همچنین، در این پژوهش دو نوع ساخت همسانی در زبان فارسی شناسایی شدند که در دیگر پژوهش‌ها مغفول مانده بود.  

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Similative Constructions in Persian Language

نویسندگان [English]

  • Abdolreza Ghavami 1
  • Parisa Najafi 2
1 foreign languagesDepartment of English language, Faculty of Literature and Humanities, Lorestan University, Lorestan, Khorramabad
2 PhD
چکیده [English]

The concept of comparison in our cognitive system can appear in the form of various constructions. One of the constructions that can be used to establish a comparison relationship between two (or more) referential nominal are "similative constructions". In such constructions, a referential phrase, which is called a standard, has a superior characteristic/attribute, and another referential phrase is compared to it (standard) due to having the same characteristic/attribute. In the present research, based on the opinions and methodology of Haspelmet and Bachholtz (1998), we analyzed the data of Persian language. These data are 739 samples, mainly from contemporary stories and screenplays. The findings confirm that the speakers generally use two morphological and syntactic strategies to encode the concept of similarity in the language. In the morphological construction strategy, we can consider three types of simile constructions with similative particle, similative predicate and Essive case. At the level of syntax, there are phrases and clauses that appear as adjunct and add the concept of similarity to the whole structure, they include disjunct constructions, role phrases, similative clause, simile clause, and accord clause. In addition, in this research, two types of equative constructions were identified in Persian language, which were neglected in other researches.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Comparison
  • Equative Construction
  • Morphological Strategy
  • Similative Construction
  • Syntactic Strategy

مراجع

آل‌احمد، جلال (1345). خسی در میقات. تهران: نیل
ارژنگ، غلامرضا (1350). صفت و نقش دستوری آن در زبان فارسی معاصر. فصلنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، 77، صص. 3-27.
ایمانی، آوا (1400). تحلیلی رده‌شناختی از ساخت مقایسۀ عالی در زبان فارسی. نشریه پژوهش‌های زبان شناسی، 13(1)، صص. 163-180.
ایمانی، آوا (در دست چاپ). طرح‌واره‌های ساخت مقایسه عالی در زبان فارسی. جستارهای زبانی.
چهل‌تن، امیرحسین (1357). دخیل بر پنجره فولاد. تهران: رواق.
شریعت، محمدجواد (1367). دستور زبان فارسی. تهران: اساطیر.
شهری، جعفر (1357). شکر تلخ. تهران: امیرکبیر.
علوی، بزرگ (1357). نامه‌ها. تهران: امیرکبیر.
فرشیدور، خسرو (1388). دستور مفصل امروز. تهران: سخن.
قریب، عبدالعظیم، جلال همایی، رشید یاسمی، ملک‌الشعرای ‌بهار، بدیع‌الزمان فروزانفر (1373). دستور زبان فارسی (پنج استاد). تهران: ناهید.
معزی‌پور، فرهاد و پریسا نجفی (1401). ساخت‌های تشبیهی و همسانی در لری سیلاخوری. نشریه پژوهش‌های زبان‌شناسی، 14(2)، صص. 153-172.  
نجفی، ابوالحسن. (1378). فرهنگ فارسی عامیانه. تهران: نیلوفر.
نجفی، پریسا و جلال رحیمیان. (1399). ساخت‌های همسانی در زبان فارسی. زبان‌پژوهی، 13 (38)، صص. 243-264.
نجفی، پریسا، رحیمیان، جلال و مهدیه رضایی. (1401). ساخت‌های همسانی در (ترکی) آذربایجانی. زبان پژوهی، 14 (42)، صص. 171-149.
هاشمی، زکریا. (1348). طوطی. تهران: روزن.
Creissels, D. (2014). Functive phrases in typological and diachronic perspective. Studies in Language 38 (3): 605–647.
Haspelmath, M & O. Buchholz (1998). Equative and similative constructions in the languages of Europe. In Johan vɑn der Auwera (ed.), Adverbial constructions in the languages of Europe, (pp. 277–334). Berlin: Mouton de Gruyter.
Haspelmath, M & the Leipzig Equative Constructions Team. (2017). Equative constructions in world-wide perspective. In:  Treis, Yvonne & Vɑnhove, Martine (eds.) Similative and equative constructions: A cross-linguistic perspective. (pp. 9-32). Amsterdam: Benjamins.
Heine, B. (1997). Cognitive foundations of grammar. Oxford: Oxford University press.
Kortmann, B. (1997). Adverbial subordination: A typology and history of adverbial subordinators based on European languages. Berlin: De Gruyter.
Mace, J. (2003). Persian grammar: For reference and revision. London: Routledge.
Mahootian, S. (1997). Persian. London: Routledge.
Nose, M. (2009). The expressions of comparative and similative in Oceanic and non-Oceanic languages: A typological study. Language and Linguistics of Oceania, 1, pp. 45–62.
Nose, M. (2010). A contrastive study of comparative constructions among English, Japanese, and Tok Pisin: by using corpora in cross-linguistic contrast. In R. Xiao (ed.). Using corpora in contrastive and translation studies. (pp. 457-470) Cambridge scholars publishing.
Pierrard, M. (2008). La comparative co-énonciative en ‘comme’. Langue Française 159, 3: pp. 50-66.
Stassen, L. (1985). Comparison and universal grammar. Oxford: Basil Blackwell.
Treis, Y. (2017). Similative morphemes as purpose clause markers in Ethiopia and beyond. In:  Treis, Yvonne & Vɑnhove, Martine (eds.) Similative and equative constructions: A cross-linguistic perspective. (pp. 91-142) Amsterdam: Benjamins.
Ylikoski, J. (2017). Similarity, equality and the like in North Saami. In:  Treis, Yvonne & Vɑnhove, Martine (eds.) Similative and equative constructions: A cross-linguistic perspective. (pp. 259-290). Amsterdam: Benjamins.
https://taaghche.com
https://www.irna.ir/news/85071993
 
زبان‌شناسی و گویش‌های ایرانی
دوره 8، شماره 1
شهریور 1402
صفحه 191-209

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 18 فروردین 1402
  • تاریخ بازنگری: 22 فروردین 1402
  • تاریخ پذیرش: 26 فروردین 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار