ارزیابی استعارة تصوری آب در زبان‌ ترکی آذربایجانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان‌شناسی همگانی/ دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان، زنجان، ایران

2 گروه زبانشناسی/ دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

بررسی استعاره‌ها با رویکرد شناختی نشان می‌دهد تصورات ذهنی انسان چه اندازه به مفاهیم انتزاعی تسری می‌یابند. در این پژوهش که در چارچوب زبان‌شناسی فرهنگی انجام شده ‌است، برای تبیین استعاره‌های پدیدۀ آب در زبان‌ ترکی آذربایجانی از فرایند مقوله‌بندی و طرحواره‌های تصوری استفاده شده است. داده‌های پژوهش به صورت انجام مصاحبه با 30 نفر از گویشوران زبان ترکی و همین‌طور تعدادی از کتاب‌ها، دیوان اشعار و فرهنگ‌های لغات این زبان گردآوری شده‌اند. ابتدا رابطة معنایی هر کدام از واژه‌های مربوط به آب مشخص می‌شوند، سپس برای نشان‌دادن معانی دقیق استعاری از روش مقوله‌بندی معنایی و ارائۀ طرحوارة تصوری استفاده می‌شود تا دیدگاه گویشوران زبان ترکی آذربایجانی به پدیده‌های آب ارائه شود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که گویشوران این زبان در گفتار‌شان از مقوله‌های آب به صورت استعاری بهره می‌گیرند. در واژگان استعاری آب، 10 واژه با کاربرد مثبت و یک واژه با کاربرد منفی وجود دارد که گویشوران در موقعیت‌های مناسب از آن‌ها استفاده می‌کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluating the Imaginary Metaphor of Water in Azerbaijani Turkish Language

نویسندگان [English]

  • Iraj Zafari 1
  • Behzad Rahbar 2
  • Mohammad Reza Oroji 1
1 P.h.d Candidate of Zanjan Branch Islamic Azad University
2 Department of Linguistics, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The study of metaphors through cognitive approach illustrates how much the human mental imaginations extends to abstract concepts. In this study, which has been conducted in the cultural linguistics framework, the process of categorization and imaginative schemas have been used to explain the metaphors of the water phenomenon in the Azerbaijani Turkish language. The research data were collected through interviews with 30 Turkish native speakers, as well as the use of books, poetry collections and dictionaries of this language in a very limited number. First, the semantic relationship of each of the words related to water was determined, then, to show the exact metaphorical meanings, the semantic categorization method and the presentation of an imaginary schema were used to determine the viewpoints of Azerbaijani Turkish speakers to the metaphors of water. The research findings show that the speakers of this language use water expressions metaphorically in their speech. There are ten metaphoric expressions of water with positive use and one with negative use that are used by native speakers in appropriate situations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Azerbaijani Turkish Language
  • Imaginary Metaphor
  • Cultural Linguistics
  • Imaginary Schemas
  • Categorization
اسداللهی، خدابخش، منصور علیزاده و ابراهیم رنجبر. (1398). جایگاه استعاری شیر در مقوله‌بندی مفاهیم عرفانی مولوی. دوفصلنامۀ زبان و ادبیات فارسی، 27 (86)، صص. 86-109.
باغبان کریمی، محمدرضا. (1394). اولدوزلار اله‌نیر. زنجان: نیکان کتاب.
بهزادی، بهزاد. (1376).  آذربایجانین دیلی‌نین یضاحلی لوغتی. تهران: درسا.
جعفری، هوشنگ. (1384).  گونش. زنجان: نیکان کتاب.
حضرتی، یوسف (1394). بررسی چندمعنایی در زبان ترکی در چهارچوب معنی‌شناسی شناختی: فعل دیداری gormӕk// (دیدن). پژوهش‌های زبان‌شناختی در زبان‌های خارجی. 5 (2)، صص. 243-269.
دلداربناب، میرحسین. (1391). فرهنگ تطبیقی کنایات دلدار. تهران: صداقت.
راسخ‌مهند، محمد. (1390). درآمدی بر زبان‌شناسی شناختی، نظریه‌ها و مفاهیم. تهران: سمت.
شریفیان، فرزاد. (1393). مقدمه‌ای بر زبان‌شناسی فرهنگی. ترجمۀ لیلا اردبیلی. تهران، نویسه پارسی.
شقاقی‌زاده‌ارزنق، حوریه. (1392). بررسی تطبیقی استعاره‌های شناختی اشعار ترکی و فارسی شهریار. رسالة کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه پیام نور.
شهریار، سیدمحمدحسین. (1373). کلیات دیوان شهریار، تهران: نگاه.
صبحی، نازخند. (1397). باغبان نهالستان ادب. کرج: پیدار.
صفوی، کوروش. (1387). درآمدی بر معنی‌شناسی. چ. سوم. تهران: سورۀ‌ مهر.
صفوی، کوروش. (1382). بحثی درباره طرح‌های تصویری از دیدگاه معنی‌شناسی شناختی. نامة فرهنگستان، 6 (2)، صص. 65-85.
  عباسی، ناصر. محمدرضا اروجی، بهزاد رهبر و حیدر حسنلو. (1399) بررسی چندمعنایی در وام واژه‌ها با رویکرد شناختی: مطالعه موردی صفات فارسی و ترکی. فصلنامۀ ادبیات و زبانهای محلی ایران زمین، 6 (۲)، صص. 71-92.
قادری ‌نجف‌آبادی، سلیمان. (1393). تحلیل شناختی پاره‌ای از استعاره‌های دل در بوستان سعدی. مجلۀ زبان‌شناسی و گویش‌های خراسانی، 11 (1)، صص. 21-51.
گلفام، ارسلان و فاطمه یوسفی‌راد. (1381). زبان‌شناسی شناختی و استعاره. تازه‌های علوم شناختی، 4  (3)، صص. 59-64.
گلی، حسین و شهاب‌الدین کریمی. (1398). واکاوی زیبایی‌شناسی استعاره‌های مفهومی طبیعت در سوره‌های نجم و قمر.  فصلنامۀ مطالعات قرآنی، 10 (38)، صص. 341- 363. 
گندمکار، راحله. (1388). بررسی معنایی افعال مرکب اندام‌بنیاد در زبان فارسی: رویکردی شناختی. رسالۀ کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
گندمکار، راحله. (1391). نگاهی تازه به چگونگی درک استعاره در زبان فارسی. ادب‌پژوهی، 6 (19)، صص. 151-167.
محمدبیانی، علی. (1397). یئددی یارپاق بیر چینار. کرج: شانی.
مهدی‌زاده اضماره، محمد. (1396). بررسی ضرب‌المثل‌های زبان ترکی بر اساس طرحواره‌های تصویری در چارچوب نظریۀ معنی‌شناسی شناختی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. اردبیل: دانشگاه محقق اردبیلی.
هیئت، جواد.) 1365). سیری در تاریخ زبان و لهجه‌های ترکی. تهران: نشر نو.
Baranyiné Kóczy, J. (2018). Nature, metaphor, culture: Cultural conceptualizations in hungarian folksongs. Singapore: Springer Nature Singapore Pte Ltd.
Johnson, M. (1987). The body in the mind: The bodily basis of meaning imagination, and reason. Chicago & London: The University of Chicago press.
Lakoff, G. & M. Johnson, (1980) Metaphors we live by. Chicago & London: University of Chicago Press.
Langacker, R. (1994). Culture, cognition and grammar. In M. Putz (Ed.), Language contact and language conflict. pp.25-53. Amesterdam/ Philadelphia: John Benjamins.
Palmer, G.B. (1996). Toward a theory of cultural linguistics. Austin: University of Texas Press.
Quinn, N, & D. Holland, (1987). Culture and cognition. In D. Holland & N. Quinn (eds.), Cultural models in language and thought. pp. 3-40. Cambridge: Cambridge University Press.
Sharifian, F. (2015). Cultural linguistics. In F. Sharifian (Ed.) The Routledge handbook of language and culture. pp. 478–492. London & New York: Routledge.
Sharifian, F., R. Dirven & S. Niemeir. (2008). Culture, body and language: Conceptualizations of internal body and organs across cultures and languages. Berlin & New York: Mouton de Gruyter.
Zimmerman, C. & Cuddington, K. (2007). Ambiguous, circular and polysemous: Students’ definitions of the balance of nature metaphor. Public Understanding of Science, 16 (4), pp. 393–406.