بررسی زبان‌شناختی گونة کُردلی از گونه‌های زبان کردی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زبانشناسی/ دانشکده ادبیات و علوم انسانی/ دانشگاه ایلام/ ایلام/ ایران

چکیده

زبان‌شناسی مطالعة علمی زبان است و توصیف زبان‌ها و شرح دانش ناخودآگاه اهل زبان از اهداف آن است. همة زبان‌های بشر از نظر ماهیت، شبیه به هم هستند و به دلیل نحوة پراکندگی سخنگویان و تحول تاریخی هر یک از آن‌ها، هر کدام دارای تنوعات گویشی و لهجه‌ای گوناگونی می‌باشند. هر زبانی دارای سه زیرساخت واج‌شناسی، صرف و نحو مخصوص به خود می‌باشد. در این پژوهش از اصطلاح زبان‌شناختی «گونه» که اصطلاحی خنثی است، برای اطلاق به گونة زبانی «کُردلی» استفاده می‌شود. گونة کُردلی جزو خانوادة زبان کردی است که از شاخة زبان‌های ایرانی شمال‌غربی به شمار می‌رود. داده‌های این پژوهش با هدف توصیف واج‌شناختی نظام واجی، توصیف صرفی نظام واژگانی و توصیف نحوی نظام دستوری گونة کُردلی از گویشوران کُردلی ساکن شهر دهلران از توابع استان ایلام گردآوری شده‌اند. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی ارائه می‌شود و روش تحقیق نیز به دو صورت کتابخانه‌ای و میدانی است. تحقیق میدانی به صورت مصاحبة رو در رو و پرسش و پاسخ با 12 نفر انجام شده است. داده‌ها با الفبای آوانگار IPA 2020 آوانگاری شده‌اند و تحلیل صرفی و نحوی پژوهش بر اساس کتاب دستور زبان فارسی 1 نوشتة احمدی گیوی و انوری (1390) صورت می‌گیرد. نتایج به دست آمده نشان می‌دهند که گونة کُردلی دارای 9 واکه و 28 همخوان است و انواع فعل به‌جز فعل‌های دووجهی و فعل‌های غیر شخصی و انواع اسم، صفت، ضمیر، قید، شبه‌جمله و نقش‌نما و انواع جمله‌های خبری، پرسشی، عاطفی، امری، ساده و مرکب نیز در این گونة زبانی یافت می‌شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Linguistic Analysis of Kordali Variety of Kurdish Language Varieties

نویسندگان [English]

  • Tahereh Afshar
  • Ameneh Aminipour
linguistics department- humanity sciences faculty- Ilam university- Ilam- Iran
چکیده [English]

Languages ​​have different dialects and accents due to the dispersal of speakers and their historical developments. Each language has its own three substructures of phonology, morphology and syntax. In this research, the linguistic term "variety" is used, which is a neutral term. Kordali variety belongs to the Kurdish language family. The data of this study were collected with the aim of phonological description of phonological system, morphological description of lexical system and syntactic description of grammatical system of Kordali speakers living in Dehloran city of Ilam province. This study is presented by descriptive-analytical method and the research method has been done in both library and field. Field research was conducted in the form of face-to-face interviews with 12 informants. The data were transliterated into the IPA2020 transliteration alphabet, and the phonology section was analyzed based on the Prague School of Phonetics. The morphological and syntactic analysis in this study is based on the book "The grammar of Persian language 1st". The results show that Kordali variety has 9 vowels and 28 consonants. All kinds of verbs except two-dimensional verbs and impersonal verbs, and all kinds of nouns, adjectives, pronouns, adverbs, pseudo-sentences and function words, as well as all types of declarative, interrogatives, expressive, imperative, simple and complex sentences are also found in this variety of language.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Syllable Structure
  • Morphology
  • Phonological Processes
  • Kordali Variety
  • Syntax
احمدی گیوی، حسن و حسن انوری. (1390). دستور زبان فارسی 1. چ. ششم. تهران: فاطمی.
اُرانسکی، یوسف میخائیلوویچ. (1358). مقدمة فقه اللغة ایرانی. مترجم کریم کشاورز. تهران: پیام.
افشار، طاهره و سروش زارعی. (1395). بررسی افعال مرکب در گویش کلهری با تکیه بر آثارادبی معاصر. مطالعات زبان‌‌‌ها و گویش‌های غرب ایران، 3 (15)، صص. 41-54.
بازیار، حسین. (1392). طرح ملی گویش‌شناسی ایران(40روستا در استان ایلام) شماره9. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.
بساطی، هوشنگ. (1389). اشتقاق در کردی آبدانانی: یک تحلیل ترکیبی همزمانی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. کرمانشاه: دانشگاه رازی.
 پالیزبان، کرم‌اله و فاطمه یوسفی‌راد. (1394). بررسی معیارهای رده‌شناختی گویش کردی ایلام. فرهنگ ایلام، 16 (46و47)، صص. 41-54.
حق‌شناس، علی محمد. (1356). آواشناسی (فونتیک). تهران: آگاه.
دبیرمقدم، محمد. (1387). زبان، گونه، گویش و لهجه: کاربردهای بومی و جهانی. ادب پژوهی، (5)، صص. 91-128.
رضایی، شهین. (1392). توصیف واج‌شناختی گویش کردی دهلرانی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.
ساپیر، ادوارد. (1376). زبان درآمدی بر مطالعة سخن گفتن. مترجم علی‌محمد حق‌شناس. تهران: سروش.
سیّدی، سیّد عباس. (1392). بررسی گویش کردی ایلامی (روستای فرهادآباد شهرستان دره‌شهر). پایان‌نامة کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز.
 علی بیگی، محمد. (1394). بررسی واجی و صرفی وام‌واژگان گویش کردی ایلام. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه پیام‌نور.
فالک، جولیا اس. (1371). زبان‌شناسی و زبان، بررسی مفاهیم بنیادی زبان‌شناسی. مترجم خسرو غلامعلی‌زاده. مشهد: رهنما.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی، (1389). راهنمای گردآوری گویش ها برای گنجینه گویش های ایرانی، گروه زبان ها و گویش های ایرانی فرهنگستان زبان و ادب فارسی. تهران.
مشکوه‌الدینی، مهدی. (1364). ساخت آوایی زبان بحثی دربارۀ صداهای زبان و نظام آن. مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه فردوسی.
Anonby, E., M. Taheri-Ardali, et. al.(eds.). (2015-2019). Atlas of the languages of Iran (ALI). Ottawa: Geomatics and Cartographic Research Center. Online address: http://iranatlas.net
Hudson, G. (2000). Essential introductory linguistics. Oxford: Blackwell Publishers Inc.
Yule, G. (1985). The Study of language. Cambridge: Cambridge University Press.
https://www.internationalphoneticassociation.org