بازنمود مفاهیم معنایی در افعال حرکتی زبان ترکی آذری بر اساس نظریه تالمی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد زبان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

3 استادیار زبان شناسی همگانی دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی بازنمود مفاهیم معنایی مسیر و شیوه در فعل­های حرکتی زبان ترکی آذری بر اساس نظریه تالمی (2000 الف و ب)می­پردازد. در این چارچوب نظری، زبان­ها به دو گروه فعل‌بنیاد و قمربنیاد تقسیم می­گردند. در گروه اول رویداد حرکت از طریق فعل و در گروه دوم از طریق قمر بازنمایی می­شود. این پژوهش دو هدف را دنبال می­کند؛ اول این‌که زبان ترکی آذری در کدام یک از این گروه­ها قرار دارد. دوم، فرضیه فِرِز (2008) و مسگر‌خویی (1392) مبنی بر فعل‌‌‌بنیاد بودن آن را به چالش می‌کشد. به همین منظور پیکره­ای متشکل از 160 فعل حرکتی (اعم از ساده و مرکب) از فرهنگ لغت و صدای ضبط شده 20 گویشور (50-70 ساله) تهیه شده است. بررسی شواهد زبان ترکی نشان می­دهد که در بسیاری از فعل­های حرکتی ترکی آذری، عناصر حرکتی از طریق خود فعل محقق می­گردند. در دیگر افعال (به ویژه فعل‌های مرکب) نمود مسیر و شیوه از طریق وابسته فعلی در حاشیه آن صورت می‌گیرد. بنابراین در زبان ترکی آذری، ویژگی­های هر دو گروه مشاهده می­شود. از این رو زبان ترکی بر روی پیوستاری میان زبان­های فعل‌بنیاد و قمر‌بنیاد قرار دارد. چنین ویژگی‌ای نشان می‌دهد که رده افعال حرکتی در زبان ترکی که در گذشته فعل‌بنیاد تلقی می‌شدند، در حال حاضر تحت تاثیر زبان فارسی تغییر داشته‌اند که این امر خود را بیش‌تر در فعل‌های مرکب نشان می‌دهد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The representation of motion concepts in Azari Turkish language

نویسندگان [English]

  • Hengameh Vaezi 1
  • Meraj Noei Hashjin 2
  • Seyyed Mohammad Razinezhad 3
1 Assistant Professor of General Linguistics, Azad University- Rasht Branch
2 M.A. Graduated Student of General Linguistics, Azad University- Rasht Branch
3 Assistant Professor of General Linguistics, University of Mohaghegh Ardabili
چکیده [English]

This article investigates the representation of such motion concepts as manner and path in Azari Turkish language with regard to Talmy's typological theory (2000 A & B). Talmy has classified languages into two groups: verb-framed languages (in which the motion event is represented by the verb); and satellite –framed languages (in which the motion event is represented by the argument of the verb). The main goal of this paper is to find out the group to which Turkish language belongs and to challenge the verb-framed hypothesis in Turkish language. Thus, a corpus of 160 motion verbs was collected from Turkish dictionaries and recorded sounds of Turkish speakers. Examination of the verbs shows that Azari Turkish language has the properties of both groups. That is, the motion event can be represented by the verb itself and by the argument--particularly in complex predicates. Thus, Azari Turkish is placed in the middle of a continuum ranging from verb-framed to satellite-framed languages. This quality reveals that the category of motion verbs, previously considered verb-framed, has changed appreciably under the influence of Persian language.

کلیدواژه‌ها [English]

  • motion verb
  • Azari Turkish Language
  • path
  • manner
  • Verb/satellite Framed
ازکیا، ندا (1390) حرکت در زبان فارسی رویکرد شناختی و رده‌شناختی، رساله دکتری زبان شناسی همگانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.
بهزاد، بهزادی (1382) فرهنگ آذربایجانی فارسی (ترکی)، فرهنگ معاصر، چاپ دوم، تهران.
 حامدی شیروان، زهرا و شهلا شریفی (1392) «بررسی رده­شناختی مقوله قمر در ساخت رویدادی افعال حرکتی در زبان فارسی»، جستارهای زبانی، دوره پنجم، شماره 2، پیاپی 18، صص 71- 89.
مسگر خویی، مریم (1392) «بازنمود مسیر در افعال حرکتی فارسی»، مجله دستور، ویژه‌نامه فرهنگستان، شماره 9، صص 74–92.
 مسگر خویی، مریم (1394) «بازنمود اطلاعات شیوه در فعل­های حرکتی فارسی بر اساس نظریه الگوهای واژگانی­ شدگی»، نشریه پژوهش­های زبان­شناسی تطبیقی، سال پنجم، شماره 10، صص 75–90.
Babai, H. (2011) “Lexicalization of Motion Event in Persian”, in Theory and Practice in Language Studies. Vol. 1. No. 2. PP: 157- 162.
 Ferez, P. (2008) Motion in English and Spanish: a Perspective from Cognitive  Linguistics, Typology and Psycholinguistics, Spain: Doctoral di8ssertation.  
 Slobin, D. I. (2004) The Many Way to Search for a Frog: Linguistic Typology and University de Murcia the Expression of Motion Event. In Sven Strömqvist & L. Verhoeven (eds.), Relating Events in Narrative: Vol. 2. Typological and Contextual Perspectives, 219–257. Mahwah,NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Talmy, L. (2000a) Toward a Cognitive Semantics. Vol. l. Cambridge: MIT press.
Talmy, L. (2000b) Toward a Cognitive Semantics. Vol. 2. Cambridge MIT press.
Talmy, L. (2007) Lexical Typologies. In: Shopen, T. (ED.), language Typology and Syntactic Universals (Vol. 3), 2nd edition (pp. 66 – 169). Cambridge: Cambridge University press.