بررسی فرایند واجی همگونی همخوان‌ها در گویش کردی کلهری بر اساس نظریه بهینگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زبان شناسی دانشگاه ایلام

چکیده

همگونی فرایندی است که طی آن دو واج (واکه یا همخوان) درون یک هجا یا یک واژه روی هم تاثیر می‌گذارند و به نوعی باهم هماهنگ می‌شوند. در این پژوهش به تحلیل و توصیف انواع فرایند‌های همگونی همخوان‌ها در گویش کردی کلهری در چارچوب نظریة بهینگی پرداخته می‌شود. نظریة بهینگی یک الگوی زبان‌شناختی و بر این فرض استوار است که صورت‌های زبانی از تعامل میان محدودیت‌های متقابل و متضاد ناشی می‌شوند. این پژوهش از نوع تحلیلی-توصیفی است و داده­های مرتبط با آن از طریق مصاحبه با گویشوران بومی گویش کردی کلهری و استفاده از شم زبانی نویسندگان که از گویشوران بومی این گویش می­باشند، به دست آمده‌اند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در گویش کلهری فرایند واجی همگونی همخوان‌ها به صورت همگونی محل تولید خیشومی تیغه­ای است که تبدیل خیشومی تیغه­ای به لبی، پیش‌کامی، کامی و ملازی  و همگونی همخوان تیغه­ای انسدادی واکدار با خیشومی تیغه­ای و همگونی تیغه­ای انسدادی بی­واک با تیغه­ای سایشی بی­واک را شامل می‌شود. به این ترتیب، بر اساس مرتبه­بندی محدودیت‌ها در نظریة بهینگی می­توان فرایند همگونی را در این گویش تحلیل کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the phonological process of consonants’ assimilation in Kalhori Kurdish dialect based on the optimality theory

نویسندگان [English]

  • Maryam Tafaroji Yeganeh
  • nemat jahan far
Linguistics department, Ilam University
چکیده [English]

In this research, the phonological process of consonants' assimilation in Kalhori Kurdish dialect has been analyzed and described in the framework of the optimality theory and various types of consonants' assimilation in this dialect have been analyzed and described.
The current research is of a descriptive analytical type and the data related to this research was obtained through interviews with the native speakers of the Kalhari Kurdish dialect and using the linguistic knowledge and intuition of the authors who are native speakers of this dialect.
The results indicate that in the Kalhori dialect, the phonological process is the assimilation of consonants in the form of nasal place assimilation, which includes the conversion of coronal nasal to labial, prepalatal, palatal and uvular, and the assimilation of stop coronal voiced with coronal nasal and the assimilation of consonants stop coronal voiceless with fricative coronal voiceless. And according to the order of constraints in the optimality theory can be analyzed assimilation process in this dialect.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Assimilation
  • Kalhori Kurdish dialect
  • Optimality theory
  • Constraints
  • Phonological process
ایلاتی، صبا (1396). بررسی فرایند­های واجی کردی گویش سقزی در چارچوب نظریة بهینگی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. اردبیل: دانشگاه محقق اردبیلی.
پالیزبان،کرم اله، آرزو نجفیان، فاطمه کرم‌پور و محمدرضا احمدخانی (1398). تفاوت رفتاری فرایندهای واجی و واژواجی در چارچوب رویکرد بهینگی: بررسی فرایند تضعیف در گویش کردی ایلام. مطالعات زبان و گویش‌های غرب ایران، 7 (26)، صص. 32-17
تفرجی یگانه، مریم و نعمت جهان­فر (1396). فرایند تکرار در گویش کردی کلهری بر اساس نظریة بهینگی. مجله زبان فارسی و گویش­های ایرانی. 3 (4)، صص. 161-179.
ثمره، یدالله (۱۳85). آواشناسی زبان فارسی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
جم، بشیر (1388). نظریة بهینگی و کاربرد آن در تبیین فرایندهای واجی زبان فارسی. رسالة دکتری، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
جهان­فر، نعمت (1395). فرایند تکرار در گویش کردی کلهری بر اساس نظریة بهینگی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. ایلام: دانشگاه ایلام.
حق­شناس، علی­محمد (۱۳86) آواشناسی. تهران: آگاه.
رخزادی، علی (1390). آواشناسی و دستور زبان کردی. سنندج: انتشارات کردستان.
زاهدی، محمدصدیق (1392). بررسی فرایندهای­ واجی کردی سنندجی بر اساس واج‌شناسی بهینگی. رسالة دکتری. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
زمانی، محمد (1391). فرایندهای واجی و آوایی زبان کردی گویش کلهری. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه کردستان.
علی‌نژاد، بتول (1395). مبانی واج­شناسی. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
فتاحی، مهدی (1390). فرایندهای صرفی واجی در کلهری. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تهران.
فتاحی، مهدی (1394). پیرامون واج شناسی فعل در زبان کردی:نگاه بهینگی به تنوع گویشی. رسالة دکتری، تهران: دانشگاه تهران.
کرد زعفرانلوکامبوزیا، عالیه (۱۳88). واجشناسی رویکرد قاعده‌بنیاد. تهران: سمت.
ماهوتیان، شهرزاد (1378). دستور زبان فارسی از دیدگاه رده­شناختی. تهران: مرکز.
مدرسی قوامی، گلناز (1392). آواشناسی: بررسی علمی گفتار. تهران: سمت.
مشکوه ­الدینی، مهدی (۱۳۷7). ساخت آوایی زبان. مشهد: دانشگاه فردوسی.
Bacovic, E. (2000a). Harmony, dominance and control. Doctoral dissertation. New Brunswick, NJ: Rutgers University.
Bakovic, E. (2000b). Deletion, insertion, and symmetrical available as Identity. Harvard Working Papers in Linguistics.
Bacovic, E. (2007).  Local assimilation and constraint interaction. In P. De Lacy (ed.) The Cambridge handbook of phonology. Cambridge: Cambridge University Press.
Hawkin, P. (1984). Introducing phonology. London: Hutchinson.
Kager, R. (1994). Ternary rhythm in alignment theory. Ms., Utrecht University, ROA 35.
Kager, R. (2004). Optimality theory. Cambridge: Cambridge University Press.
Katamba, F. (1993) Morphology. London: Macmillan.
Ladefoged, P. (2006). A coursee in phonetics. 5th ed. Boston: Thomson Wadsworth.
Padgett, J. (1996) Partial class behavior and nasal place assimilation. Available through the Rutgers Optimality Archive.
Piñeros, C. E. (2007). The phonology of implosive nasals in five Spanish dialects: An optimality account. Optimality-Theoretic Studies in Spanish Phonology. Amsterdam: John Benjamins.