%0 Journal Article %T رده‌شناسی ترتیب واژه‌ها در زبان خانیکی %J زبان‌شناسی و گویش‌های ایرانی %I دانشگاه شیراز %Z 2538-3574 %A لبافان, سعید %A دبیرمقدم, محمد %D 2022 %\ 08/23/2022 %V 7 %N 1 %P 143-172 %! رده‌شناسی ترتیب واژه‌ها در زبان خانیکی %K زبان خانیکی %K رده‌شناسی زبان %K ترتیب واژه‌ها %K مؤلفه‌های رده‌شناختی %K واژه بست %R 10.22099/jill.2022.42653.1290 %X هدف اصلی از نگارش این مقاله، به دست دادن توصیفی از دستور زبان خانیکی بر پایۀ داده‌های تجربی است. این گونۀ زبانی متعلق به شاخۀ غربی جنوبی زبان‌های ایرانی است. این زبان مانند بسیاری از دیگر زبان‌های بومی ایران در خطر نابودی است. این زبان در روستای خانیک، که گویشوران آن را خونک [xunek] تلفظ می‌کنند، گفت‌وگو می‌شود. در این مقاله، توصیف مؤلفه‌های رده‌شناختی ترتیب واژه‌ها بر مبنای مقالۀ درایر (1992) با در نظر گرفتن مؤلفه‌های بیست‌و‌چهارگانۀ جفت‌های همبسته صورت گرفته است. بررسی و تحلیل‌ داده‌های زبانی این مطالعه مبتنی بر داده‌های صوتی جمع‌آوری‌شده از گفتار طبیعی دو فرد کهنسال و بی‌سواد این روستا یک گویشور مرد 92 ساله و یک گویشور زن 90 ساله است. برای گردآوری داده‌ها از روش میدانی همچون مشاهده و مصاحبۀ حضوری استفاده شده است. حجم این داده‌ها بیش از 60 دقیقه است و بالغ بر 500 پاره گفتار از این داده‌های صوتی، توسط نگارندگان آوانگاری شده و تقطیع صرفی، نحوی و معنایی تمام جملات ثبت شده است. در نهایت توصیف و تحلیل داده‌ها در چارچوب نظری برگزیده انجام یافته است. از آن‌جایی که یکی از نگارندگان این مقاله خود گویشور این زبان است و از شم زبانی و توانش در این زبان برخوردار است، جمع‌آوری داده‌ها با دقت بالایی صورت گرفته است. فایل‌های صوتی تمام مثال‌ها برای پژوهش‌های آتی در زمینۀ آواشناسی و تحلیل‌های دقیق‌تر واجی موجود هستند. به لحاظ ترتیب سازه‌ها، داده‌های این تحقیق حاکی از آن بود که زبان خانیکی دارای 12 مؤلفه از مؤلفه‌های فعل‌پایانی قوی و 18 مؤلفه از مؤلفه‌های فعل‌میانی قوی در مقایسه با گروه‌زبان‌های اروپا-آسیا می‌باشد. این زبان همچنین دارای 15 مؤلفۀ فعل‌پایانی قوی و 20 مؤلفۀ فعل‌میانی قوی در مقایسه با گروه‌زبان‌های جهان بود. بنابراین زبان خانیکی هم در مقایسه با زبان‌های اروپا-آسیا هم در مقایسه با زبان‌های جهان بیش‌تر دارای مؤلفه‌های زبان‌های فعل‌میانی قوی است. این زبان مانند بسیاری دیگر از زبان‌های ایرانی دارای ردۀ آمیخته است و این موضوع را که ردۀ آمیخته خود یک رده است بیش‌تر تقویت می‌کند. %U https://jill.shirazu.ac.ir/article_6634_35faa54534309dac2a7e443facc6e52e.pdf