تناوب سببی در گویش خوری

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبانشناسی همگانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استاد زبانشناسی همگانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

تناوب سببی نوعی تناوب گذرایی بین یک فعل سببی و همتای ضدسببی آن است. در مورد رابطه بین این دو گونه فعلی به طور کلی دو نوع رویکرد از سوی زبان‌شناسان اتخاذ شده است: اشتقاقی و غیراشتقاقی. در رویکرد اشتقاقی، یکی از دو گونه، پایه و دیگری مشتق فرض می‌شود. در رویکرد اشتقاقی پایه ‌ـ ناگذر (رویکرد سببی­سازی)، فرض بر این است که گونه ضدسببی پایه و گونه سببی مشتق است. در حالی که در رویکرد اشتقاقی پایه‌ـ گذرا (رویکرد ضدسببی­سازی) گونه سببی پایه و گونه ضدسببی مشتق فرض می‌شود. در رویکرد غیراشتقاقی یا پایه‌ ـ مشترک رابطه مستقیم اشتقاقی بین دو گونه برقرار نمی‌شود و هر دو از یک منبع سوم یا ریشه نشأت می­گیرند. هدف از مقاله حاضر بررسی کارآمدی رویکردهای یاد شده در تحلیل نشانه‌های ساختواژی فعل­های تناوبی در گویش خوری از زبان­های ایرانی شمال‌غربی رایج در کویر مرکزی ایران است. شواهد ساختواژی در این گویش نشان می­دهد رویکردهای اشتقاقی به تناوب سببی دارای راهبرد تحلیلی کلی نیستند و تنها قادرند نشانه­های ساختواژی در یکی از دو گونه سببی یا ضدسببی را توضیح دهند. در مقابل به نظر می‌رسد رویکرد غیراشتقاقی پایه ‌ـ مشترک می­تواند تنوع ساختواژی در تناوب سببی (نشان‌داری یکی از دو گونه یا هر دو گونه) را در گویش خوری به‌طور جامع تحلیل کند. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Causative alternation in the Khūri dialect

نویسندگان [English]

  • Mehdi Abbasi 1
  • gholam hossein karimi koostan 2
1 Tehran University, Tehran, Iran
2 Tehran University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The causative alternation is a transitivity alternation between a causative verb and its anti-causative counterpart. Concerning the relationship between the two variants, two general approaches have been taken by linguists: derivational and non-derivational. In the derivational approach, it is supposed that one of the variants is basic and the other one derived. In the intransitive base approach (causativisation), the anti-causative is considered basic and the causative derived. In the transitive base approach (anti-causativisation), however, the causative is considered basic and the anti-causative derived. In the non-derivational or common base approach there is no direct relationship between the two variants but both come from a third source or root. The aim of this article is to critically evaluate the above-mentioned approaches in the light of morphologically marked alternating verbs in the Khūri dialect __ a Northwest Iranian language spoken in the Central Desert of Iran. The morphological evidence in Khūri shows that the derivational approaches to the causative alternation do not have a general analytic strategy and can only account for the morphological marking of the causative or anti-causative variant. On the contrary, the non-derivational common base approach covers the areas of variation in Khūri (one of the two variants or both of them could be marked) and can explain this morphological variation inclusively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • causative alternation
  • common base approach
  • causativisation
  • anticausativisation
  • Khūri dialect